Миний Монгол Экспедицийн 2013 оны хээрийн судалгаа Хан-Хөхийн нуруунаас эхэлсэн юм. Бид Увс аймгийн Зүүнхангай сумаас Баруунтуруун сумыг чиглэн Хан Хөхийн нурууны зүүн урдаас баруун хойш чиглэн хожуулын даваагаар давахаар хоноглосон айлын эзэн Зоригоо гуайгаар зам заалган хөдөллөө.

.

Энэ жилийн зуны эхэн 6 сард хур бороо багатай байсан тул Хан Хөхийн нурууг ингэж давах боломж манай экспедицид олдсон юм.

Ханхөхийн нуруу нь Хангайн нурууны баруун хойт үргэлжлэл болж сунаж тогтсон, Монгол орны баруун хойтод зүүнээс баруун тийш Алтайн өндөр уулсын зүүн тийш цүлхийж орсон Хархираа Түргэний уулсад дөхөж тогтсон 200 гаруй км урттай, 220550 га газар нутгийг Увс аймгийн Зүүнхангай, Өндөрхангай, Цагаанхайрхан сумуудын нутаг дэвсгэрийг хамарсан өргөргийн дагуу байрлалтай нуруу юм.

.

Ханхөхийн нурууны байгалийн цогцолборт газрийн хамгийн өндөр ноён оргил нь 2728 метр өндөр мөнх цаст Алтандуулга уул бөгөөд Өндөрхангай сумын баруун хойно сүндэрлэх аж.

Ханхөхийн нуруу, Хяргас нуурын орчим газар нь олон талын онцлогоороо Алтай-Соёны уулт их мужид хамрагдан Дэлхийн байгаль хамгаалах сангаас Алтай Соёны эко бүс нутгийг хамгаалах хөтөлбөрт багтсан байна.

.

Бид Хан Хөхийн нурууны байгалийн үзэсгэлэнд хөтлөгдөн зураг авч явсаар замаасаа нилээд баруун тийш хазайсан тул нилээд өндөрлөг оргил өөд шавартай хадтай төрөл бүрийн бартаатай замыг туулан мацаж гарч ирсэн нь Хан Хөхий хайрханы Алтан Бургастайн тахилгат овоон дээр ирсэн байлаа.

Энэ оргилоос Хан Хөхийн нурууны байгалийн өвөрмөц хослол бүхий бүх хэв шинжийн ландшафтууд тархсан үзэмж алган дээр байгаа юм шиг үзэгдэнэ.

.

Ханхөхийн нуруу нь Монгол Алтай-Соёны хил хязгаарт багтдаг Хангай нурууны салбар боловч  хэд хэдэн салбар нууруунаас бүрдэж Их нууруудын хотгор руу гүн түрж орсон тул Увс, Хяргас нуурын хотгорыг заагладаг. Мөн Бөөрөг дэлийн элсийг Бор хярын элснээс тусгаарлан өргөн уудам нутгийг цөлжилт нөмрөхөөс байгалийн халхавч болон хамгаалж байдаг онцлогтой.

Нурууны ар, өвөр хажуу нь ихээхэн ялгаатай. Увс нуурын хотгор руу харсан ар хажуу газарт  хойт болон баруун хойт зүгийн салхи нуурын мандлаас хур чийг байнга зөөж авч ирдэг болохоор үлэмж чийглэг байдгаас энд уулын нуга, ой мод, хээр бүхэлд нь бүрхсэн байдаг. Харин салхинаас халхлагдсан өвөр талын нөмөр хажуу нь хээр тархаж хуурай сайраар ихээхэн хэрчигдсэн цөлөрхөг байдалтай байдаг. Энэ нь Ханхөхийн нуруу  байгалийн өвөрмөц хослол бүхий газар гэдгийг харуулж байна.

:

Хан хөхий хайрхныг төрийн тахилгатай болгох Ерөнхийлөгчийн зарлиг бичигт

“Элэнц хуланцаас үүсэлтэй энэ сайхан нутгийн сав шим бүхнийг сайтар тэтгэж,

буян хишигт мал сүргийг маань үржүүлэн өсгөж,

үйлс зорилго нэгт үндэстэн ястан ард түмний маань заяа буяныг тэгшитгэн,

хорлол цээрлэл барцад саадгүй хотол даяараа энх тунх эв найртай оршин,

далай мэт арвин, тэнгэр мэт тэнүүн жаргаахын өлзий хутгийг дэлгэрүүлж

бүрэн улс, сүлдэт төрийг минь бат энх, өнө мөнхөд мандуулахыг сүсэглэн даатгаж айлтгая.

Цаглашгүй буянт тугийг өргөн соёрхохыг цагаан тугийн их үйлсийг эзэгнэн захирагч

Хан хөхий уулын тэнгэр та таалан болгоогтун” хэмээжээ.

.

Холбогдох зургууд:

.

Эх сурвалж: http://www.mymongol.mn