Гал үндэстэн холбооны тэргүүн Ц.Мөнхбаяр нарт шүүхээс  21.6 жилийн ял өгч, олон нийт зөв, буруу хэмээн санал бодлоо уралдуулж байна. Онги голыг хамгаалах, сэргээх ажлаас байгаль орчны асуудалтай холбогдож эхэлсэн Ц.Мөнхбаяр гэх хүнийг өмөөрөгчид байхад түүнийг буруутгагчид ч цөөнгүй бий. Би тэр буруутгагчдын нэг. Гэхдээ үйл хэрэг бус үйлдлийг нь гэдгийг ялгаж салгах хэрэгтэй. Байгаль орчин, эх орны газар шорооны бүрэн бүтэн байдлын төлөө явж буй түүний үйл хэргийг үгүйсгэж, хараар будахыг хэн ч хүсэхгүй. Өөрөөр хэлбэл, түүний зорилго зөв ч түүндээ хүрэх арга зам нь буруу байсан гэсэн үг.

_

Гэвч тэр буруутай. Товчхондоо Ц.Мөнхбаяр хүчирхийлэгч. Асуудлыг хэл амаар бус хүч хэрэглэн шийдэхийг санаархдаг муу зуршилтай. Галт зэвсэг, тэсэрч дэлбэрэх бодис тоглоом биш гэдгийг тэр хэн хүнээс илүү сайн мэднэ. Өөрт нь ч, өрөөлд ч ямар хор уршиг тарихыг харуулсан гашуун туршлага түүнд бий. 2009 оны есдүгээр сарын 2-нд Сэлэнгэ аймгийн Түнхэл тосгон дахь “Пураам”, “Сентерра гоулд” компанийн  техник рүү олон удаа буудаж, “аавын хаалга” татахаа шахсан. Яллах хангалттай баримт бүрдээгүй шалтгаанаар тэрбээр ялаас холуур өнгөрсөн. Үүний дараа 2011 оны зун Төрийн ордон руу сум тавьж, танхайрсан. Түүний шаардлагыг биелүүлээгүй Засгийн газарт итгэл алдарснаа сум тавьж илэрхийлсэн нь өөрөөс нь бусдад таалагдаагүй. Тэр мөн л гэм зэмгүй өнгөрсөн. Олон нийтийн төлөө тэмцэгч сэтэр нь түүнийг хамгаалсан хэрэг.

_

Ийн хүч хэрэглэж, буу зэвсэг агсдаг зуршил нь сэдэрсээр 2013 оны есдүгээр сарын 16-нд Төрийн тусгай хамгаалалттай бүсэд танхайрах үйлдлээ давтав.  Шалтгаан нь Урт нэртэй хууль буюу “Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль”-ийн өөрчлөлтийг эсэргүүцсэн. Ингэхдээ бүр гранат, галт зэвсгээр зэвсэглэж, төрийн албан хаагчийн амь насанд халдахыг завдаж, олон нийтийн амгалан тайван байдалд заналхийлсэн. Төрийн ордон гэх саарал байшинд зөвхөн УИХ-ын 76 гишүүн, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд ажилладаггүй гэдгийг тэр мэднэ. Өчнөөн олон энгийн ажилтан тэнд ажлаа хийж буй. Түүний танхайрал зөвхөн Төрийн ордноор хязгаарлагдаагүй. Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яам, "Central Tower"-т тэслэгч тавьж, зуу зуун хүний амь насанд заналхийлсэн. Хууль хяналтынхан Төрийн ордны арын цэцэрлэг, Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яам, "Central Tower" гэсэн гурван газраас нийт 3 буу, 7,62 мм-ын голчтой 36 ширхэг сум, 9 ширхэг гар гранат, бусад тэслэгч илрүүлсэн байдаг. Энэ бүхний хор уршиг ямар их болохыг тэр мэдэж байсан.

_

Энэ бүхний эцэст тэр хуулийн дагуу хүртэх ёстой шийтгэлээ авсан. Олон нийтийг айлган сүрдүүлж, хүч хэрэглэж, галт зэвсэг, байлдааны галт хэрэгсэл, тэсэрч дэлбэрэх бодис хууль бусаар ашиглаж, хадгалахыг хориглоно гэсэн Эрүүгийн хуулийн заалтыг тэр зөрчсөн. Нэг үгээр хэлбэл, хуулиар хориглосон бүхнийг тэр болон түүний хамсаатнууд үйлдсэн. Тийм ч учраас хуулийн дагуу өгөх ёстой ялыг түүнд оногдуулсан. Авлига, хээл хахуул авсан нэгэнд таван жилийн ял өгдөг атлаа газар шороогоо хамгаалсан нөгөөг 21 жилийн ялаар шийтгэлээ гэж муйхарлах хэсэг бүлэг ч бий. Гэвч Ц.Мөнхбаярын толгойлсон удаа дараагийн үйлдэл олон нийтийг үймээнд самуунд уриалан дуудах, хаа холын Африкт сонсогддог террорист ажиллагааны эхлэл болохыг ч үгүйсгэх аргагүй. Магадгүй тэр нэг өдөр “төр намайг сонсохгүй байна, иргэний дайн хийнэ” хэмээн цээжээ дэлдэж, хийрхэхээс ч буцахгүй. Тэр үед Ц.Мөнхбаярт 21 жилийн ял өгснөөс илүү, бүр асар их хор хохирол учрахыг бодох нь зүйтэй. Харин тэдэнд ял өгсөн нь олон нийтийг заналхийлж, айлган сүрдүүлэх олон үйлдлээс сэргийлэх, цаашлаад тэр бүхэнд өгөх сануулга болсон. Олон нийтийн өмнөөс дуугардаг, олныг төлөөлдөг хүн хүчирхийлэгч байх ёсгүй. Хүчирхийллээс зөвхөн хүчирхийлэл төрдөг.

_

В.Хэрлэн