АН-ынхан атгасан гар шиг байж чадсангүй. Ялангуяа Засгийн газрын бүтцэд өөрчлөлт оруулж, шинэ сайд нарыг томилохоор хэлэлцэж байх үед ийнхүү түнжин хагарсан нь АН-ын байр суурийг ганхууллаа. Эв нэгдэлгүй байхын хор уршгийг энэ намынхан хангалттай мэднэ. Гэвч цөөнх байх үедээ, сөрөг хүчин байх цагтаа эв нэгдэлгүй байх нь төр барьж байх үеийнхээс илүү хялбар хийгээд хямдхан байсан гэдгийг санахад илүүдэхгүй. Эдүгээ АН-ынхан төрийн гурван өндөрлөгт заларч, дөрвөн ч намаас бүрдсэн гүйцэтгэх засаглалыг тэргүүлж байна. Энэ утгаараа эв нэгдэлгүй байдлаас үүдэн алдаа гаргавал тэр нь төрийг тогтворгүй байдалд хүргээд зогсохгүй, удаан хугацааны хямрал авчрах хор уршигтай юм.

6

Н.Алтанхуягийг элдвээр муулж гоочилж болно. Гэвч энэ хүний баримталж ирсэн нэг бодлого бол эв нэгдэл. Эвийг хичээсний үр дүнд өдгөө АН дараалсан хэд хэдэн сонгуульд ялалт байгуулж, төрийн гурван өндөрлөгт эзэн суугаад байгаа билээ. Магадгүй, энэ утгаар нь Н.Алтанхуягийг ялалтын менежер хэмээн нэрийдсэн биз. Гэтэл өдгөө эрх ямбандаа бялуурсан АН-ынханд эв нэгдэл байтугай төрийн тогтвортой, итгэлтэй байдал ч хамаагүй болов. Ерөнхий сайдыг огцруулж, АН-ыг ялалтын менежер, эв нэгдлийг эрхэмлэгчээс нь салгах давхар санаа агуулан МАН-ын гишүүд огцруулах хуулийн төсөл өргөн барилаа. Тэдний энэ хожоотой нүүдлийг дэмжиж, Ж.Батзандан Дүлзэнгийн дүрд тоглолоо. “Шударга ёс” эвслээс Л.Цог хаяагаа  хадрахаас татгалзсангүй. Хэрэг явдал үүгээр дууссангүй. МАХН-ын Н.Энхбаяртай хамтран ажиллах гэрээ үзэглэснийх нь төлөө Н.Алтанхуягийг буруутган ардын баатар Э.Бат-Үүл араа харуулаад эхэллээ. Нэг үгээр хэлбэл АН-ынхан их хагарлын ирмэг дээр зогсож байна. Бүтцийн өөрчлөлтөд хамрагдан огцорч буй сайд нарын гомдол, шинээр сайд болохоор тэмүүлж буй нөхдийн амбиц, МАН-ын Ерөнхий сайдыг огцруулж, АН-ын тэргүүлдэг Засгийн газрыг татан унагах төлөвлөгөө, Э.Бат-Үүлийн, Н.Энхбаярын намд бухимдсан хүчтэй эсэргүүцэл дунд Н.Алтанхуяг болон ардчиллаар овоглосон нам отоонд орсон чоно мэт боллоо.

7

Үнэн хэрэгтээ АН гэхээсээ илүү Монгол төрийн тогтвортой байдалд хямрал бодит утгаараа нүүрлэсэн нь эндээс харагдана. Монголын төр хагарал, хямралын өмнө учраа олохгүй зогсож байна гэж хэлж болно. Энд ганцхан Н.Алтанхуягийн асуудал хөндөгдөж буй биш юм. АН-ын эрх мэдэл, эрэмбэ ямбын асуудал ч бас биш. Эдийн засгийн хагаралтай нүүр тулсан Монголын төр өдгөө хагарал хуваагдлын хөлд хэсэгтээ барьц алдах нь.

6

Үндсэн хуульд зааснаар Ерөнхийлөгч бол ард түмний эв нэгдлийн бэлгэ тэмдэг. Нөгөө утгаараа Ц.Элбэгдорж төрийн гурван өндөрлөгт эзэн болж буй АН-ын төлөөлөл. Тиймээс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид улс орноо хагарлаас гаргаж, төрийн тогтвортой байдлыг хангаж ажиллах үүрэг оногдож байна. Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхийлөгчид хоёр удаа нэр дэвшихэд АН-ынхан ард нь атгасан гар шиг нэгдэн нягтарч чадсан. Н.Алтанхуягийн хичээл зүтгэлээр тухайн үед Ц.Элбэгдоржийн төлөө энэ намынхан ийнхүү эвлэлдэн нэгдсэн гэдэг. Тэгвэл одоо Ц.Элбэгдоржийн ээлж ирсэн бололтой.

6

Ерөнхийлөгчийн суудалд хоёр дахь удаагаа сонгогдсоноосоо хойш Ц.Элбэгдорж намынхныхаа эсрэг хөдөлж, задрал хуваагдалд хүргэх болсон гэх хардлага байдаг. Хэд хэдэн үйлдлээр нь, өөрийнх нь өгсөн ярилцлага, хэлсэн үгнээс ч үүнийг харж болно. Гэвч Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж үүнийг үгүйсгэдэг. Өөрөөр хэлбэл Ц.Элбэгдорж туршлагатай улстөрчийн араншин гаргаж нэгийг хэлээд, нөгөөг үйлдэх нь олон болсон. Харин одоо түүнд жинхэнэ үнэн нүүр царайгаа харуулж, эв нэгдлээ авч үлдэх үү, эвдрэл хагарал дундаас өөрөө завших уу гэсэн хоёр сонголт цагийн эрхээр ирлээ.

6

АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Оюундарь, Н.Алтанхуяг  Э.Бат-Үүл нарын хагарлын талаар төвийг сахисан байр суурьтай байгаагаа илэрхийлсэн. Шинээр сайдад томилогдохоор яригдаж буй улстөрчид ч мөн эвийг сахихыг хичээж буйгаа нуухгүй байгаа. Төр барьж байх үедээ 1996-2000 онд АН-ынхан дотоодын самуунаасаа болж зургаан Ерөнхий сайдыг огцруулж байсан гашуун түүх бий. Тухайн үед Ц.Элбэгдорж Ерөнхий сайдын үүрэг гүйцэтгэгчээр зургаан сар ажиллаж, хагархай өндөг атгаад хол явахгүйн зовлонг туулсан. Тэгэхээр түүнд тэрхүү гашуун цаг үеийг давтахгүй байх туршлага байх ёстой.

6

Нөгөө талаар Ц.Элбэгдорж гүйцэтгэх засаглалыг хоёр ч удаа тэргүүлэн ажиллаж байсан улстөрчийн хувьд төрд эв нэгдэл хэчнээн их хэрэгтэйг мэднэ. Хэрэв АН-ынхан энэ удаа дахин төрөөр тоглоод эхэлбэл өөрсдийнхөө өмнө нүх ухлаа л гэсэн үг. 2016 онд, цаашилбал 2017 онд ч тэдэнд боломж олдохгүй. Товчхон хэлбэл, төрийн тогтворгүй байдлаас ард түмэн хохирч, АН-ын хагарлаас бусад улс төрийн хүчнүүд, тодруулбал МАН, МАХН хожих юм. Энэ бүх эгзэгтэй нөхцөл байдлыг тооцоолон, эрүүл ухаанаар хандаж, эвдрэлцсэн намаа эвлэрүүлж, төрийн тогтвортой байдлыг хангах үүрэг Ц.Элбэгдоржид оногдож байна. Магадгүй, эрхэм Ерөнхиийлөгчийн чансааг шалгах нэг сорилт нь энэ биз ээ.

7

Б.Мишээл