Шинэ Засгийн газар олон нийтийн зүгээс хүчтэй эсэргүүцэл, шүүмжлэлд өртөх магадлал тун өндөр. Танхимд нэгдсэн намуудын төлөөлөл ч эхнээсээ ойлгосон. Ямар ч хүчтэй шүүмжлэлийг  хамтарсан нэрийн дор даваад гарчихна гэж мэдэгдэж байсан ч хөшигний цаадах ертөнцөөр эхнээсээ л МАН, АН хоёр хагараад эхэлснийг Ерөнхий сайдын мэдээллийн дараах гишүүдийн байр сууриас харагдсан. Төрийн албан хаагчдыг 15 хувиар цомхотгох, алдарт эхийн одонгийн тэтгэмжийг 0-16 насны хүүхэдтэй эхчүүдэд олгох, малын хөлийн татвар тогтоох, оюутны тэтгэмжийн босгыг өндөрсгөх гээд олон нийтийн бухимдлыг төрүүлэх алхмуудыг Ерөнхий сайд хийхээр болсноо мэдэгдсэн нь Засгийн газрын суурь ганхахад ч хүргэж болзошгүй юм. Өндөр настнууд бухимдлаа илэрхийлээд эхэлчихсэн. Оюутнууд ч зүгээр байхгүй. Улс төрийн ашиг сонирхол бүхий парламентаас гадуурх намууд Үйлдвэрчний эвлэлтэй нэгдэж жагсаал цуглаан зохион байгуулаад эхэлбэл том хүчин болно. Ирэх 1.6 жилд танхимдаа эв зүйгээ олж болох ч  гаднах уур амьсгал амаргүй байх болов уу. Малын хөлийн татвар аваад эхэлбэл хөдөө орон нутагт засаглалын нэр хүнд унахаар дүр зураг харагдаж байгаа. Энэ татварын орлогыг орон нутагт нь шингээвэл тэгтлээ их дургүйцээд байхгүй. Харамсалтай ингэж төвлөрүүлэх хууль эрхзүйн орчин байхгүй нөхцөлд нэгдсэн төсөв рүүгээ л татаж төвлөрүүлнэ. Улсын их халаас руу орсон мөнгийг  ашигтай хэрэглэж байсан түүх байхгүй. Нэг их наяд төгрөгөөр тасалдсан орлогоо бүрдүүлэх гэж л энэ арга хэмжээнүүд хийгдэх болохоор хүмүүс дуртай байхгүй. Нөгөө талаар төсвийн орлого зарлагыг бодитой тооцдог аргачлал бидэнд байхгүй. Нэг л их мөнгө эргэлдээд халаас түнтийгээд байгаа юм шиг мөртлөө бэлчир дээрээ цаасан дээрх хоосон тоо л байсаар ирсэн. Эдийн засгийн байдал хүндэрсэн гол шалтгааны нэг нь энэ. Үндэсний статистикийн хороо нь улс орны байдал сайн байгаа гэж бүтэн хоёр жил хуурсаар ирсэн. Нэг ухаан ороод харсан чинь хямралын ирмэг дээр ирчихсэн байлаа. Засгийн газар нь буруу бодлогынхоо дүр төрхийг далдахын тулд Үндэсний статистикийн хороог ашигласан хэрэг. Н.Алтанхуягийн танхим ингэж л онхолдсон. Аргачлалаа зөв хийхгүйгээр эдийн засаг худлаа тоон дээр үндэслэгдсэн хуурмаг хөгжил хэвээрээ л байх болно. 

Олон нийтэд ийм их ачаалал өгөхгүйгээр асуудлыг шийдэж болно гэж парламентын цөөнгүй гишүүд саналаа хэлж байсан. Эрдэс баялагийн салбараа сайжруулж, хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг сэргээж валютын урсгалаа чөлөөлж гэмээн боломжит нөхцөл байдал үүсгэж болно гэж тэд үзэж байсан. Бүтээн байгуулалтад шинээр нэг ч барилга байгууламж баригдахааргүй боллоо. Энэ бол Ч.Сайханбилэгийн танхимыг ганхуулах бас нэгэн хүчин зүйл. Шинэ Засгийн газар бүрдэхээсээ эхлээд л барууны чиг баримжаатай хатуухан бодлого явуулах нь тодорхой байсан. Нийгмийн баримжааг голчилдог зүүн төвийн МАН танхимд орж ирээд хатуу бодлогынх нь эсрэг үг хэлнэ. Үгүй бол үзэл баримтлалаасаа ухарна гэдгээ сайн мэдэж байгаа. Зүүн барууны үзэл баримтлалтай намууд нэг хөнжил нөмрөх нь үндэсний нийтлэг эрх ашгийн үүднээс үр нөлөөгөө үзүүлэх хэдий ч үзэл баримтлалын том ангал үүсч мэднэ. Улс төрийн тоглолтууд ч ар араасаа хийгдэнэ. МАН, АН-ын нэр хүнд унаж засаглалд хямрал бий болгож эдийн засгаа дагуулаад хөмөрч байгаа энэ зөрчил арилахгүй. Үндэсний зөвшилцөл гэдэг сайхан нэрийн дор авагдах эдийн засгийн хатуухан арга хэмжээнүүдийн үр дүнд нийгэмд бухимдал гаарна. Олон нийт ирээдүйд итгэх итгэлээ алдаж, шударга ёс тэгш хуваарилалт хүсэх итгэлээ нэг хөнжилд орсон намуудын өвөрт ялзруулахаар яаж дуртай байх билээ.

Сүүлийн жишээ бүүр ч эгдүүцэл төрүүлэхээр  УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд 320 гаруй тэрбум төгрөгийн  бонд гаргах болсон шалтгааныг “Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээний урьдчилгаа төлбөрийн 115 сая ам.долларын өр, “Хүний хөгжил сан” хөрөнгөжүүлэхээр гаргасан бондын өрийг төлөхөөс аргагүй боллоо. Нэг газраас авсан зээлийг нөгөөгөөс мөнгө зээлж төлөх учраас өрийн хэмжээ өсөхгүй.Нэмэгдэхүүний байрыг солихоор нийлбэр дүн өөрчлөгдөхгүй.  Засгийн газрын өр 11 их наяд төгрөг хэвээр байна” гэсэн тайлбарыг Сангийн сайд хийж байна. УИХ-ын гишүүд  хууль зөрчиж байгааг мэдэж байгаа ч ёстой л нөгөө хяналтгүй, сөрөг хүчингүй болсон учир алх цохиод хэлэлцэхийг дэмжчихлээ. Парламентад МАН, АН, Шударга ёс эвсэл, ИЗНН гээд  “73”-ын бүдүүн бүлэг байгуулагдсан болохоор ёстой л хүссэн бүхнээ хийж байна. Бие даагч гишүүд яаж ч хашгираад зогсоож чадсангүй. Хойшдоо ч тэд хүчгүйднэ.

Хамтарсан засаглалыг сөрөх, хүчний харьцааг тэнцвэржүүлэх сонирхол хэдийнэ бий болжээ. Нийгэм эдийн засгийг унагачихалгүй байлгах цус сэлбэлтийн бодлогуудын үр дүнд гуравдагч хүчин мэндлэх хөрс суурь бий болно. Өөр өөрсдийн үзэл бодлоор нэгдсэн хүчин улс оронд шинэчлэл хийж шударга ёсыг тогтоохыг хүсч байгаа. Баялгаа зарж үрж биш нэмүү өртөг шингээн үйлдвэржилт бий болгох хангалттай мөнгө бидэнд байсан. Хойшид ч ийм боломж олонтаа гарна. Энэ боломжийг бий болгох хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтад хөрөнгө мөнгө төсөвлөж богино хугацаанд хэрэглэгч импортлогч бус бүтээгч улс орон болж хөгжлийн зөв гольдролдоо орох бодлогыг АН, МАН хэрэгжүүлж чадах уу? Цаг хугацаа хариултыг өгнө.

Н.Бадамжав