
Монголбанкны ханшаар 2012 оны нэгдүгээр сарын 1-ний байдлаар 1 ам.доллар 1,396.37 төгрөгтэй тэнцүү байна. Арванхоёрдугаар сарын 20-ны өдөр Монголбанкны ханшаар төгрөгийн ам.доллартай харьцах ханш 1,373.80 төгрөг байсан. Энэ нь өмнөх арваннэгдүгээр сарын эцсийн ханштай харьцуулахад суларсан үзүүлэлт байв. Тэгэхээр төгрөгийн ханш нэг сарын хугацаанд унаж байгаа дүр зураг харагдаж байна. Ам.долларын ханш нилээд чангараад арав гаруй хонож байхад Монгол банкны валют эдийн засгийн газрын Төлбөр тэнцлийн статистик судалгааны хэлтсийн дарга С.Болд “...Төв банк хэзээ ч таамаглал хийдэггүй. Зах зээлд оролцогчид өөрсдөө таамаглалаа хийх ёстой. Зөв таамаглал хийж, эрсдлээ зөв удирдахад нь төв банк тогтвортой байдлаар хангах, үнэн бодит мэдээллээр өгөх үүрэгтэй оролцдог. Богино хугацааны эрэлт давамгайлсан шинжтэй нөхцөлд төв банк зүгээр суухгүй. Тодорхой хэмжээний эрэлтийг нь хангаад нөлөөллийг нь ханш дээрээ гаргаж өгнө. Ханш сулрахад зарим хэсэг нь эрсдэлд ордог байхад зарим хэсэгт эерэг нөлөө үзүүлдэг. Тэгэхээр эрсдэлийг зах зээлд оролцогчид өөрсдөө удирдах ёстой. Харьцангуй огцом системийн хэмжээнд эрсдэл учруулахгүй байх асуудлыг төв банк хариуцаж бодлогоо хэрэгжүүлнэ..” хэмээн ярьж байсан. Тэгвэл төгрөгийн ам.доллартай харьцах ханшийн уналт үргэлжилсээр байгаа нь эрсдэлийг дагуулах вий гэсэн болгоомжлол хэвээрээ байгаа энэ үед С.Болд эрхэм “...Ханшийн богино хугацааны шинжтэй сулралт, чангаралт нь зах зээлийн жам ёсоор байх ёстой зайлшгүй үзэгдэл. Арваннэгдүгээр сараас эхлээд төгрөгийн ханш суларч байгаагийн гол шалтгаан нь эдийн засагт орж ирж байгаа валютын орох урсгалаас гадагшилж байгаа валютын урсгал давамгайлсан шинж чанартай байсантай холбоотой...” гэж байна.
Мөн Монгол улсын эдийн засагт валют нь экспортын орлого болон гадаад зээл, гадаадын хөрөнгө оруулалтын хэлбэрээр орж ирдэг. Өөрөөр хэлбэл төлбөрийн тэнцлийн урсгалаас санхүүгийн гүйлгээнд орж ирдэг. Нөгөө талдаа гадагшилж байгаа валютын хэмжээ нэмэгдсэний гол шалтгаан хувийн хэвшлийн эрэлт өссөн, эдийн засгийн идэвхжил нэмэгдсэнтэй уялдаад импортын эрэлт нэлээн огцом өссөн гэлээ.
Статистик харахад валютаар төлбөр нь гүйцэтгэгдсэн нийт гадаад худалдааны алдагдал 947 сая ам.долларт хүрсэн байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад дөрөв дахин өссөн үзүүлэлт. Импортын эрэлт нь нэмэгдэж, импорт өссөнтэй уялдаад тээврийн зардал бараг 20 хувиар өсч, тээвэр болон бусад үйлчилгээний төлбөрүүд нэмэгдээд эхэлчихэж байгаа аж. Дээрээс нь хөрөнгө оруулалтын орлогууд гадагшаагаа гарч байгаа. Цэвэр орлогын, төлбөрийн тэнцлийн, урсгал тэнцлийн гурван гол дансаар гадагшилж байгаа валютын урсгал нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор богино хугацааны эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэргүй байдал үүссэн. Үүнтэй уялдаад төгрөгийн валюттай харьцах ханш суларсан. Гэхдээ ханш алгуур хэлбэлзэж байгаа. Монголбанкны зүгээс шаардлагатай тохиолдолд оролцож, зохицуулах ёстой асуудал. Тэр утгаараа Монголбанкнаас валютын захад оролцож байгаа” хэмээн байр сууриа илэрхийлж байна.
СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ