Улаанбаатар хотын удирдлагууд “НИЙСЛЭЛ ХУВИЙН ХЭВШИЛГҮЙГЭЭР ХӨГЖИХГҮЙ” гэдгийг ухаарснаа "Улаанбаатар Хөрөнгө оруулалт 2015" форумоор дамжуулан хэлж байна. Тэд нийслэл хувийн хэвшил, хөрөнгө оруулагчдад хадаг барих цаг нэгэнт болсныг хүлээн зөвшөөрч, санал санаачилга бүхнийг уриалгахан хүлээн авна, дэмжинэ гэдгээ хэлж байна. Монголын хүн амын 60 гаруй хувь нь оршин суудаг, аж ахуйн нэгжүүдийн 63 хувь нь үйл ажиллагаа явуулдаг, ДНБ-ийн 64 хувийг бий болгож, 270 тэрбум төгрөгийн худалдан авалт эргэлддэг Улаанбаатар хүмүүс амьдарч, байгууллагууд үйл ажиллагаа явуулдаг газар нутаг төдийхөн байх ёсгүй. Харин ч дэлхийн мегаполис хот болох ёстой. Дараагийн Дубай, Кубейт болгоход гол тоглогч нь НИТХ-ын дарга Д.Баттулга, хотын дарга Э.Бат-Үүл биш хувийн хэвшлийнхэн гэдгийг форумаар дамжуулан хэлж байгаа нь хожуудсан ч зөв санаачилга гэж дэмжье.

НИТХ-ын дарга Д.Баттулга СТӨ-ний танхимд цугласан хүмүүсийг Үндэсний бүтээн байгуулагчид хэмээн өргөмжилж байв. Харин хотын дарга Э.Бат-Үүл “Миний ажил олгогчид” хэмээн тодотгов. Өөрийг нь ажилтай байлгаж, тэжээж бас үндэсний бүтээн байгуулалтыг хийж байгаа энэ хүмүүсийн өмнө өнөөг хүртэл өндөр байсан босгоо намсгаад зогсохгүй дэмжих үүргээ ухамсарлаж байгаагаа хотынхон хэлж байна.

Хувийн хэвшлийнхэн оролцохгүй бол Ерөнхий төлөвлөгөө хэрэгжихгүй

Улаанбаатар хотыг 2030 он хүртэл хөгжүүлэх Ерөнхий төлөвлөгөө УИХ-аар батлагдсан. Энэ төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж, бидний төсөөллийн хотыг бий болгоход 25.4 их наяд төгрөг шаардлагатай. Үүнээс хоёр их наяд төгрөгийн нь л улс болон нийслэлийн төсвөөс гаргах боломжтой гэдгийг нийслэлийн Хөрөнгө оруулалтын газрын дарга Л.Нарантуяа хэлж байна. Тэгвэл хотынхны боловсруулсан Ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх хөрөнгийн эх үүсвэрийг хаанаас босгох вэ? Хариулт тун энгийн, хотын удирдлагуудын “хайр” зарлаад байгаа хувийн хэвшлийнхэн. "Улаанбаатар Хөрөнгө оруулалт 2015"  нэртэй форумын гол зорилго ч нийслэлийг 2030 он хүртэл хөгжүүлэх Ерөнхий төлөвлөгөөг хувийнханд танилцуулж, тэдний тусламжийг авах. Товчхондоо хувийнхан хөрөнгө мөнгө, санал санаачилгаа гаргахгүй л бол Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх том төлөвлөгөө цаасан дээр үлдэх болчихоод байгаа гэсэн үг. Тиймээс л хувийн хэвшлийн санал санаачилгыг “иддэг” зүдгээ ч нуухгүйгээр найр тавьсан хэрэг.

Яг өнөөдрийн байдлаар 946 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй 142 ажил хөрөнгө оруулагчаа хүлээж буй гэнэ. Хот тохижилт, инженерийн шугам сүлжээ, нийгмийн салбар гээд бүхий л чиглэлийг хамарсан энэ бүх ажил мөн л Ерөнхий төлөвлөгөөний нэг хэсэг. Үүнээс 300-500 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт шаа рдлагатай 20 төслийг нэн тэргүүнд тавиад буйгаа хотын Хөрөнгө оруулалтын газрын дарга хэлж байна. Тухайлбал:

-Нийт 17.7 км үргэлжлэх Хөнгөн метроны төсөл.

-Зургаан чиглэлд үйлчилгээ үзүүлэх тусгай замын ав тобусны төсөл.

-Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны 90 га талбайд байгуулагдах Амьтны хүрээлэн, усан паркийн төсөл.

-Налайхын 3 хорооны нутагт 120 га газарт байгуулагдах Үйлдвэр технологийн парк. Барилгыг 40-50 үйлдвэр шинээр байгуулагдаж, 1500 ажлын байр шинээр бий болох төсөөлөлтэй төсөл.

-Хүй долоон худагт байгуулагдах Монгол наадам цогцолбор. Үндэсний баяр наадам, спортын гэсэн хоёр цогцолбоор байгуулагдах уг төсөл Улаанбаатар хот өвөл, зуны олимпийг хүлээж авах том мөрөөдлийг биелүүлэх ёстой.

-Нийт 60 км үргэлжлэх Туул, Сэлбэ голын хурдны замын т өсөл

-Улаанбаатар хот нийт найман дэд төвөөс бүрдэнэ хэмээн төлөвлөгдсөн бөгөөд эхний ээлжинд Сэлбэ, Баянхошуунд эхлээд буй төсөл.

-Баянгол, Хан-Уул, Баянзүрх дүүрэгт байрлах хуучны 73 орон сууцыг буулгаж, шинэчлэх төсөл. Нийслэлийн хэмжээнд шинэчлэх шаардлагатай нийт 400 гаруй барилга бий.

Хувийн хэвшлийнхэн энэ төслүүдэд хөрөнгө оруулж, бүтээн байгуулалт хийчихвэл 2020 он гэхэд 2 сая, 2030 онд 5 сая жуулчин хүлээн авах том мөрөөдөлдөө нэг алхмаар ойртоно. Тэр цагт өнөөдөр хоногт 190 ам.долларыг бидэнд үлдээж байгаа жуулчны халаасыг илүү том хэмжээгээр сэгсрэх боломж бүрдэнэ.

Олон, олон том мөрөөдөл

Форумд тавигдсан олон илтгэл дунд Улаанбаатар хотын Худалдааны танхимын Ерөнхий захирал О.Амартүвшингийнх илүү чихэнд чимэгтэй байлаа. Тэр хувийн хэвшлийнхний санал санаачилгаар Улаанбаатарыг хэрхэн хөгжүүлэх, жуулчдын мөнгийг яаж “саах” төлөвлөгөөг танилцуулсан юм. Тэр нь Туул гол, Богд уулыг түшиглэсэн Үндэсний парк байгуулах. Ингэхдээ Богд уулыг хормойгоос эхлээд орой хүртэл нь тохижуулна. Дугуйн болон агаарын зам тавина. Тахиж, шүтэж байгаа нэрээр өөрсдөө ч халддаггүй, өрөөлийг ч ойртуулдаггүй өнөөгийн байдлыг халж, аялал жуучлалын гол бүс болгох зорилготой.

Хувийн хэвшлийнхний төсөөлсөн, О.Амартүвшингийн танилцуулсан Улаанбаатар KHAN CITY-ийг хэрхэн байгуулах вэ?  Эхлээд Улаанбаатар хотын гол гудамжуудыг холбож, 50 км үргэлжлэх агаарын гудамж байгуулна. Дэлхийн том хотуудын загварыг монголчилж, үүнийг бодит зүйл болгочихвол хамгийн эхэнд замын түгжрэлээс ангижрах том боломж. Үүнээс гадна Duty Free буюу татваргүй барааны том дэлгүүрүүдийг байгуулна. Энэ бол Орос, Хятадын жуулчдыг татах гол “соронз”. Тэнд дэлхийн том зочид буудлуудын сүлжээ байхаас гадна казино ч төвхнөнө. Энэ бүхнийг байгуулахад 10 тэрбум ам.доллар шаардлагатай. Гэхдээ тэнд мөрөөдлийг биелүүлбэл 3 сая жуулчнаа шингээж, жилд 3 тэрбум ам.долларын ашиг олно. Үүнийг хийх санаачилгыг хувийнхан гаргасан. Санаачилгаа ажил хэрэг болгох зориг, зорилго тэдэнд бий. Гэхдээ:

-Хөрөнгө оруулалтын баталгаатай бүс

-Тогтвортой хууль, эрхзүйн орчин

-Шинэчлэгдсэн банкны систем

-Хараат бус арбитрыг хот бий болгоод, байгуулаад өгчихвөл төсөөллөө ажил болгох боломжтой гэдгийг О.Амартүвшин хэлж байна.

Хотын мээр юу амлав

Хотын дарга Э.Бат-Үүл нийслэлд хөрөнгө оруулсан хувийн хэвшлийнхнийг цээжээрээ хамгаална гэдгээ хэлж байна. Тэр:

-Бид зааж зааварлаж, засаглах бус та бүхэнд үйлчилнэ.

-Нийслэл угтан тосдог үйлчилгээний байгууллага болно. Тедитэй өрсөлдөх хэмжээний угтах үйлчилгээний төв байгуулна.

-Өөрийнхөө эрсдлээр хариуцлага хүлээж байгаа хувийн хэвшлийн санаачилгыг дэмжинэ. Хувиасаа нэг ч төгрөг гаргаагүй би бол фантастик бас улс төрийн сонирхолтой.

- Төр захиргааны байгууллага хүлээсэн үүргээ биелүүлэхгүй бол торгууль, алдангийг адилхан төлнө.

-Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн менежментийг хариуцсан Улаанбаатар хотын хөгжлийн корпорацийг байгуулна. Шийдвэр гаргахад хувийн хэвшлийн санал олонх болох удирдлагыг бүрдүүлнэ.

-Олон улсын арбитрын шүүх байгуулна.

Ийн Улаанбаатар хот хөрөнгө оруулагч, хувийн хэвшлийн үүдээ нээж байгаагаа хэллээ. Бас өөрсдөөс хамаарах бүхний хийж, тусалж, дэмжинэ гэнэ. Гэхдээ эхлэлийг өөрсдөөсөө тавих хэрэгтэй. Хувийн хэвшил, бизнесийнхэнд чөдөр тушаа болдог, болсоор байгаа албан тушаалтнуудаа, хууль дүрмээ өөрчилсөн цагт тэд нүүрээ бууруулахгүй л болов уу.

В.Бат