Цалин нэмэгдэх сайхан, нэмэгдэхийг шаардах нь ч сайшаалтай хэрэг. Гэхдээ мөнгөгүй захирлаасаа цалин нэм гэж хичнээн шаардаад ч нэмэргүй биз дээ. Байхгүй хүний баруун чихийг авдаггүй л юм бол. Тэрний оронд одоо авч байгаа цалингийн хэмжээг бууруулахгүй, тогтмол өгч байвал барав гэж өөрийгөө ч, өрөөлийг ч тайван байлгасан нь дээр биз дээ.

Ийн амьдралаа ярьсны учир нь МҮЭХ-ноос хийсэн хэвлэлийн хуралтай холбоотой. Тус холбоо Засгийн газраас цалин нэмэхийг шаардав. Газрын тосны борлуулалтаас 90 тэрбум төгрөгийг цалин тэтгэврийн нэмэгдэлд төсөвлөсөн ч Засгийн газар өөр зүйлд зарцуулж, муриад байгаа учраас Х.Амгаланбаатарын багийнхан хөдөлмөрийн хамтын маргаан эхлүүлсэн гэнэ. Ингээд ч Засгийн газар үгийг нь сонсохгүй байгаа учраас хамтын маргааны хүнд хэлбэрт шилжинэ гэдгийг Х.Амгаланбаатар хэвлэлийн хурлын үеэр хэлэв. Хүнд хэлбэр гэдэг нь ажил хаялт. Харин төрийн албан хаагчид цалин нэмсэнгүй хэмээн ажил хаявал МҮЭХ, Х.Амгаланбаатар хариуцлага хүлээхгүй гэдгээ ч дуулгав. Хар толгойгоо хамгаалсан хэрэг юм уу даа.

Цалин нэмэхийг хүчтэй шаардана гэж сүржигнэсэн МҮЭХ-ныхонд гурван зүйлийг сануулмаар санагдав.

Нэгдүгээрт, Одоогоос сар гаруйн өмнө цалин нэмэхгүй байх зөвшилцөлд хүрч, Хөдөлмөрийн яам, Монголын Үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбоо, Монголын Ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбооны удирдлагууд гар хөлөө барилцаж, уриалгад гарын үсэг зурсан. Эдийн засаг хүнд байгаа учраас бүгдээрээ тэвчье, нэгнээ дэмжье гэсэн утгатай уриалгад Г.Баярсайхан, Х.Амгаланбаатар, Х.Ганбаатар нарын гарын үсэг зураастай хаа нэгтээ хадгалагдаж буй. Тэгсэн атлаа өнөөдөр цалин нэм гээд хэвлэлийн хурал хийж, ажил хаялтад уриалан дуудаж магадгүй ухааны зүйл яриад сууж байгаа Х.Амгаланбаатарыг юу гэж ойлгох вэ?!

Дээрх уриалгад үйлдвэрчний эвлэлийн гишүүд, дэмжигчдийн цалин нэмнэ гэсэн үг өгүүлбэр байхгүй. Харин цалин хөлс, хөдөлмөрийн нөхцөл зэрэг ажилчдын нийтлэг эрх ашгийг дордуулахгүй байхад л хаа хаанаа анхаарна гэжээ. Гэтэл үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагын удирдлага өчигдөр ярьсан зүйлээ мартаж, Засгийн газраас цалин нэмэхийг шаардаж, биелүүлэхгүй бол “яаж ч магадгүй” хэмээн сүрдүүлж байгаа нь зохистой хэрэг үү.

Хоёрдугаарт, Засгийн газарт цалин нэмэх мөнгө байгаа юу. Төсвийн алдагдалд хэдэн тэрбумдаа хүрч, цалин тэтгэвэрээ үлгэн салган тавьж байгаа энэ үед нэмэгдэл хэмээн илүүчлэх хөрөнгө санхүү байхгүй л болов уу. Х.Амгаланбаатар “Эдийн засгийн хямралтай үед төр засгаас нэмэлт зүйл хүсээгүй. Эх үүсвэртэй, үндэслэлтэй шаардлага хүргүүлсэн байгаа” гэж зөвийг буруугаар ярив. Тэр эдийн засаг хүнд байгааг мэдэж байна. Харин цалин нэм хэмээн нэмэлт зүйл хүсч буйгаа мэдэхгүй байгаа бололтой. Өнөөдөр авч байгаа цалингаа бууруулчихгүй, цагт нь авч байвал зол, заяа гээд талархах нөхцөл байдал үүсчихээд буй шүү дээ. Сар гарна аа, Золбоо гэдэг шиг цалин нэмэх нэг өдөр ирэх байлгүй дээ.

Гуравдугаарт, МҮЭХ хэний эрхийг хамгаалдаг юм бэ. Энэ оны төсвийн тодотгол ярих үеэр төрийн албан хаагчдын эрх ашиг хөндөгдсөн олон асуудал яригдсан. Төсөв хүнд байгаа учраас цалинг нь хасна, төрийн бүтэц данхар байгаа учраас хална, цөөлнө гэхчлэнгээр цөөнгүй хүний ажил, амьдралын асуудал хөндөгдсөн. Харин тэр үед МҮЭХ-ныхон ганц үг ганхийгээгүй, гишүүдийнхээ эрх ашгийн талаар дуугараагүй. Азаар манай улстөрчид иргэддээ “хайртай” учраас хасалт, халалт хийлгүй төсвийн тодотголыг баталсан.

Цалин нэмэхийг шаардаж байгаа Х.Амгаланбаатарыг буруутгаж, муучлахыг хүссэнгүй. Зөвхөн нөхцөл байдлыг бодитоор дүгнэж, өмнө ярьсан зүйлээ өнөөдөр санаж байвал хэн хэндээ хялбар байх болов уу. Энэ онд лав цалин нэмэгдэхгүй гэсэн хувь тавилантай эвлэрсэн мянга мянган хүний сэтгэл санааг үймүүлж, нэмчих ч болов уу гэсэн хий хоосон горьдлого төрүүлэх шаардлага байхгүй. Тэр тусмаа мянга мянган гишүүн дэмжигчтэй үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллага бүтэшгүй зүйлээр улс төрд хошуу дүрэх нь сайныг авчрахгүй. Хамтын маргааны хүнд хэлбэр буюу ажил хаялтын тухай бүр яриад ч хэрэггүй. Үйлдвэрчний эвлэл албан хаагчдыг ажил хаялтад турхирдаг муу нэрэндээ муухайг нэмэрлэхээс цаашгүй.

В.Хэрлэн