Өмнөх нийтлэл /Ардын намын горилогчидтой танилц/-ийг эндээс үзнэ үү

Цуврал нийтлэл энэ удаад эрх баригч буюу АН-ыг онцоллоо. 2012 оны сонгуульд олонхийг бүрдүүлсэн тус намын нэр дэвшигчид хараахан олон нийтэд ил болоогүй. АН-ын ҮЗХ ойрын хугацаанд хуралдаж, нэр дэвшигчээ тодруулна гэсэн яриа бий. Гэвч өмнө бичсэнчлэн, улс төрийн сонгуулийн хугацаанаас өмнө зарим нь нэр дэвших тойргоо намын удирдлагуудтайгаа аман байдлаар тохиролцчихсон байсан нь тодорхой байгаа юм. Эрх баригч намын хувьд Ардын намаас ялгарах олон давуу талтай. Яагаад гэвэл, тэд өнгөрсөн дөрвөн жилд эрх барьж намын мөрийн хөтөлбөрөө биелүүлсэн. Ипотекийн найман хувийн зээл, Гудамж төсөл гэх мэтээр ирэх сонгуульд бариад орох хийсэн ажилтай нам.

Тиймдээ ч Ардын намаас арай өөр тактик буюу хийсэн ажилтай хэлэх үгтэй гишүүдээ өмнө суудал авчирсан, авчраагүй гэдгээс үл шалтгаалан дахин тойрогт явуулах бодлого барих бололтой юм. Гэхдээ өмнө нь бүдэрсэн улстөрчид дахиж тойрогт очих магадлал тийм ч өндөр биш. 2015 он дуусахаас өмнө нэр дэвших тойргоо хэдийнэ авчихсан гишүүд тойргоо тойглож, улстөрчдийн жишгээр бэлэг тараахаа ч бас мартаагүй юм. 2016 оны сонгуульд горилогчдын нэрсийг танилцуулъя. Гэхдээ энэ тодорхой болсон нэр биш гэдгийг уншигч авхай та ойлгох биз. Улс төрийн тухайн  үеийн нөхцөл байдал, АН-ын ҮЗХ-ны шийдвэр, намдаа өгөх татвараас шалтгаалан нэр дэвшигчдийн нэрс өөрчлөгдөх магадлал байгаа юм.
 

АН-ынхан өнөө жил Архангайд сонголтоо өөрчлөхгүй. Өөрөөр хэлбэл, УИХ-ын гишүүн Н.Батбаяр, Сангийн сайд Б.Болор нар дахиад тойрогтоо очно. Хэрвээ Н.Батбаяр гишүүн энэ удаад жагсаалтын эхэнд эрэмбэлэгдвэл Р.Гончигдорж гишүүн Б.Болорыг дагуулж очих юм. Баян-Өлгий аймагт УИХ-ын гишүүн А.Бакей, Зам тээврийн дэд сайд асан Х.Ержан нарын нэр байна. Хэрвээ Х.Ержан хасагдвал Х.Дармен гэх улстөрч энэ жил УИХ-д хүч үзэх гэнэ. Баянхонгор аймагт энэ жил Д.Ганбат, Х.Баттулга нар дахин нэр дэвшинэ. Хосолж нэр дэвшихдээ аймагтаа чамгүй олон бүтээн байгуулалт хийсэн гэдэг утгаараа тэд дахиад хамт очих юм. Х.Баттулга гишүүнд жагсаалтад орох улстөрч мөн ч дээр хэлсэнчлэн хийсэн ажилтай хэлэх үгтэй улстөрчдийг дахин явуулах тактикийг АН барьж буй.

Өмнөх сонгуулиас ялгаатай нь жагсаалтын гишүүд ч санал авчрах учраас Х.Баттулга гишүүнийг жагсаалтад оруулах намын шийдвэр гарах магадлалтай. Тэр тохиолдолд АН-ын ҮЗХ-ны гишүүн, залуу бизнесмэн Д.Мөнх-Эрдэнэ гэх залуугийн нэр дуулдаж буйг ойрын эх сурвалж дуулгалаа. Булган аймаг ганц мандаттай. Энэ тойрогт АН-аас өдгөө намын даргаар ажиллаж буй Д.Эрдэнэбат, өнгөрсөн сонгуулиар өвдөг шороодсон Д.Түмэнжаргал нарын нэр зоогдсон байгаа юм. Нам Д.Эрдэнэбатад итгэж байгаа. Говь-Алтайд саяхан ажлаа өгсөн Татварын ерөнхий газрын дарга Б.Ариунсан очино. Мөн МҮОНТ-ийн захирал Ц.Оюундарь хэрвээ энэ сарын 30-нд ажлаа өгвөл нэр дэвших квотоо “өвөртөлнө”. Ажлаа өгөөгүй тохиолдолд Гадаад хэргийн сайд Л.Пүрэвсүрэн очно. Дорноговь тун хатуу тойрог. Тэр ч утгаараа хийсэн ажилтай хүн очих учиртай. Тиймдээ ч аймгийн Засаг дарга П.Ганхуяг, залуу улстөрч Ц.Жадамбаа нарын нэр зоогджээ. Дундговь аймагт нэр дэвшихээ зарласан хүн бол Хөдөлмөрийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Р.Эрдэнэбүрэн. Гэхдээ танигдаагүй залуугаас илүүтэй Б.Наранхүүд нам нь дахин итгэл үзүүлэх аж.

Р.Эрдэнэбүрэн хэрвээ намдаа татвараа төлж Гүйцэтгэх зөвлөлийн санал авч чадвал жагсаалтад чамгүй урдуур эрэмбэлэгдэх боломж бий. Өмнө бичсэнчлэн Дорнодод энэ жил тун ширүүн “тулаан” болно. УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаа нэр дэвших мандатаа өвөртөлчихсөн. Дараагийн мандатыг УИХ-ын гишүүн М.Зоригт, аймгийн АН-ын дарга Д.Цэрэнчимэг, ССАЖ-ын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан П.Алтангэрэл нарын нэг нь авна. Д.Цэрэнчимэгийн хувьд аймгийн сонгуульд намаа удирдаж орох саналыг намаасаа авсан бол М.Зоригт нэрээ татаж жагсаалтад орох талаар намын удирдлагуудтай ярилцаж байгаа юм байна. Энэ тохиолдолд Дорнодод Р.Бурмаа, П.Алтангэрэл нар очих нь ээ.

Завхан аймагт АН-аас УИХ-ын гишүүн Я.Санжмятав, Төрийн банкны захирал Д.Батсайхан нарын нэр дуулдаж байна. Өвөрхангайн тойрог хэдийнэ тодорхой болсон. УИХ дахь АН-ын бүлгийн ажлын албаны дарга С.Дэмчиг, Баялаг бүтээгчдийг дэмжих холбооны Ерөнхийлөгч Ч.Даваабаяр нар очно. Өвдөг шороодсон атлаа шүүхээр суудлаа авчихсан Г.Батхүү, Д.Зоригт нар энэ удаад жагсаалтыг онилжээ. Өмнөговь аймагт Ц.Баярсайхан, Д.Бат-Эрдэнэ нарын аль нэг нь аймгийн Засаг дарга Б.Бадраатай хамт нэр дэвшинэ. Тэдний аль нэгийг нам жагсаалт руу оруулах учиртай. Сүхбаатар аймгаас М.Зоригт гишүүн татгалзахдаа аймгийн Засаг дарга Ж.Батсуурийг УИХ-д сойно гэдгээ мэдэгдчихсэн. Сэлэнгэд АН-ынхан өмнөхийн адилаар хүчтэй улстөрчдөө явуулжээ.

Тун ширүүхэн тулаан болох нь ч тодорхой. Энэ тойрогт АН-аас УИХ-ын гишүүн, Аж үйлдвэрийн сайд Д.Эрдэнэбат, УИХ-ын гишүүн ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогт нар очно. Залуу танигдаагүй улстөрч явуулж эрсдэл хүлээхийг АН хүсээгүй. Төв аймагт үргэлж улаан тойрог байсан. Тиймдээ ч “торгуулийн суман” гээд хэлчихэд хэтийдэхгүй. Тиймээс АН эсвэл хүчтэй нэр дэвшигч, эсвэл залуу улстөрч явуулна. Энэ тохиолдолд УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, Эрчим хүчний дэд сайд асан Д.Доржпүрэв нарын нэр зоогджээ. Мөн А.Сүхбат аваргыг нэр дэвшинэ гэсэн яриа гараад байгаа юм. Увс аймагт өнгөрсөн сонгуулиар АН орон нутагт ялсан ч УИХ-д баталгаатай гэсэн үг биш. Тиймээс АН эрсдэлтэй энэ тойрогт залуусаа явуулах юм байна.

“Тэсо” корпорацийн захирал, Аймгийн АН-ын дарга О.Цогтгэрэл нэр дэвшихээр тохирчээ. Мөн Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг байсхийгээд л нутаг руугаа давхих болсон нь нэгийг хэлэх биз. Ховд аймагт УИХ-ын гишүүн Д.Батцогт, Ш.Адьшаа нарын нэр байгаа. УИХ-ын гишүүн асан, Кёкүшюзан Д.Батбаяр нам итгэл үзүүлвэл нутагтаа очиход бэлэн гэдгээ мэдэгдсэн. Гэвч экс гишүүний хувьд жагсаалтын урдуур эрэмбэлэгдэх эрх ашиг өндөр байгаа аж. Хөвсгөл мөн л “торгуулийн суман”. Аймгийн намын дарга Ч.Батцогт /Шонхор фракци/, ШУТИС-ийн Эдийн засгийн хөгжлийн тэргүүн проректор Д.Батчулуун /Нэг ардчилал фракци/, “Миний Монголын газар шороо” хөдөлгөөний гишүүн н.Болдбаатар /МоАХ фракци/ гэсэн хүмүүс өрсөлдөхөөр нэрээ өгчихсөн.

Нам фракцийн сонголтоо хийнэ гэсэн үг. Хэнтий аймагт УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Б.Гарамгайбаатар, Ерөнхий сайдын зөвлөх асан М.Хүдэрбаатар нар нэр дэвшинэ. Орхон аймгийн мандатыг нам нь хэдийнэ УИХ-ын гишүүн М.Батчимэгт өгчихсөн. Харин түүнтэй хамт ХХААХҮ-н дэд сайд асан Х.Золжаргалын нэр яригдаж буй юм. Дархан-Уулд нэр дэвших мандатаа авчихсан байсан А.Гансүх өдгөө хориход ял эдэлж байгаа. Тиймдээ ч АН-ын хувьд Дархан-Уул хэдийнэ жагсаалтаас гарсан гэж хэлж болно. Тиймээс дэд сайдад горилж байсан аймгийн АН-ын дарга Н.Мягмардаш, Л.Наранбаатар нарыг явуулах гэнэ.

Нийслэлийн дүүргүүдэд өмнөх нэр дэвшигчид дахиад очно. Баянзүрхэд Засаг дарга Д.Пүрэвдаваа, Ж.Батзандан, Д.Ганхуяг, Баянголд С.Одонтуяа, С.Эрдэнэ, Чингэлтэйд Г.Баярсайхан, Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-ын төлөөлөгч Бат.Батбаатар, Сонгинохайрхан дүүрэгт Л.Эрдэнэчимэг, О.Магнай, Сүхбаатар дүүрэгт Л.Гантөмөр, Засаг дарга Д.Бадарсан, Хан-Уул дүүрэгт Л.Болд, ТОСК-ийн захирал А.Гантулга гэсэн нэрс эхний ээлжинд гарчээ. Намдаа өгөх татвар, ҮЗХ-ны гишүүдийн санал зэргээс шалтгаалж зарим горилогчдын нэрс өөрчлөгдөх магадлал өндөр. Гэсэн ч тэд жагсаалтын урд хойгуур эрэмбэлэгдэх гэх мэтээр юутай ч ирэх сонгуульд “тоосоо өргөх” нь ээ.
 

Хоёр намын хувьд хоёулаа л жагсаалтад нэр хүндийг чухалчилж буй. Тэр тусмаа намын буурь суурийг тодорхойлох нэр хүндтэй улстөрчөөр жагсаалтаа бүрдүүлэхгүй бол тэд улс төрийн тоглоомд ялагдана гэдгээ юу юунаас илүү мэдэж байгаа. Шинэ мэдээлэл гэвэл МАН Ц.Нямдорж гишүүнээр ахлуулсан багийг жагсаалтад явуулах сурагтай. Тэгвэл АН ч гэсэн Р.Амаржаргал зэрэг намдаа хамгийн нөлөөтэй улстөрчдөөр жагсаалтаа бүрдүүлэхийг зорьж байгаа аж.

АН-ын жагсаалтад мэдээж эхний гуравт намын удирдлагууд бичигдэнэ. АН-ын дарга З.Энхболд, Ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Л.Эрхэмбаяр, УИХ-ын гишүүн Р.Амаржаргал, Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг нар бичигдэнэ. УИХ-ын гишүүн Д.Арвин, БХБ-ын дэд сайд асан Г.Байгальмаа нар эмэгтэйчүүдээ төлөөлж жагсаалтын урдуур эрэмбэлэгдэх магадлал өндөр. Ц.Оюунгэрэл гишүүн улс төрөөс завсарлага авсан нь худлаа бол тэр жагсаалт руу орж ирэх учиртай.

УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга, Н.Батбаяр, Ц.Баярсайхан, М.Зоригт, Д.Зоригт, Б.Наранхүү гэх мэтээр залууст боломж олгож, намын нэр хүндийг чухалчлан жагсаалт руу орох гишүүд олон бий. Мөн УИХ-ын гишүүн асан Д.Батбаяр, Д.Одхүү, Хуульзүйн сайд Д.Дорлигжав гэх мэт намдаа хандив өндөр өргөх эрхмүүд ч жагсаалтыг бүрдүүлэх учиртай. Сонгуулийн шинэчилсэн хуулиар жагсаалтыг таван тойрогт хуваах учраас аймаг, аймагтаа нэр хүнд нь өндөр байдаг хүмүүс намынхаа нэр хүндийг өргөн жагсаалтад өндөр санал авахаар явах ажээ.

Б.Өнөртогтох

Эх сурвалж: www.mminfo.mn