Түгжрэл толгойны “өвчин” болоод удаж байгаа. Эхлээд “Нарны гүүр”-тэй дараа нь “Сарны гүүр”-тэй ч боллоо. Гэсэн ч түгжрэл хэвэндээ. Үүнээс хичнээн шинээр зам барьсан ч манай монголын түгжрэл буурахгүй гэдэг нь нотлогдов. Түгжрэлийн гол шалтгаан импортоор орж ирж буй автомашины тоо огт буурахгүй харин ч өдөр өдрөөр нэмэгдэж буйд байна. Дараа нь жолооч нарын ухамсар дорой үйлдэл түгжрэл үүсгэх шалтгаан болж байна.

Албаны статистик мэдээллээс харахад жилийн хугацаанд хуучирсан, эдэлгээ дууссан, эсвэл хэн нэгэн малчны хотод хог болон хэвтэж буй зэрэг шалтгаантай 12 мянган автомашиныг улсын бүртгэлээс хассан байна. Харин шинээр улсын бүртгэлд жилд 70 гаруй мянган автомашин бүртгүүлдэг байгаа юм. Үүнээс зам дээр зорчиж буй автомашин нэмэгдэнэ үү гэхээс хасагдах нь цөөн байгааг харж болмоор.

Гаалийн ерөнхий газрын статистик мэдээллээр Монгол Улс 2019 оны эхний 9 сард 943.6 сая ам.долларын машин, тоног төхөөрөмж, цахилгаан хэрэгсэл, эд анги импортлосон байна. Энэ тоог 2018 оны мөн үетэй харьцуулахад уг төрлийн барааны импорт 9.4 сая ам.доллараар буюу 1.0 хувиар нэмэгдсэн байна.

Бүх төрлийн тээврийн хэрэгслийн импорт 862.7 сая ам.долларт хүрч 2018 оны мөн үеийн дүнгээс 179.7 сая ам.доллараар өсчээ. Энэ оны эхний есөн сарын байдлаар суудлын автомашин  55503, ачааны автомашин 18279 орж ирсэн байна. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад суудлын автомашины импорт 8886-аар, ачааны автомашины импорт 1431-ээр тус тус нэмэгджээ.

Харин АТҮТ-ийн мэдээллээр нэг өдрийн дотор багадаа 200, ихдээ 500 автомашиныг улсын бүртгэлд шинээр бүртгэж дугаар олгодог байна. Харин он гарснаас хойш есөн сарын хугацаанд /2019.09.24-ны байдлаар/ импортоор орж ирж, шинээр улсад бүртгэгдсэн автомашины тоо 76,539-д хүрчээ. Ердөө зургаан сарын хугацаанд 76 мянган автомашин улсад шинээр нэмэгдсэн гэсэн үг.

Монгол Улс 2017 онд буюу одоогоос хоёр жилийн өмнө 900 мянган тээврийн хэрэгсэлтэй байжээ. Харин өнөөдөр буюу 2019 онд нийт 1 сая 700 мянган тээврийн хэрэгсэл улсын бүртгэлд бүртгэлтэй байна. Үүний 60 орчим хувь Улаанбаатар хотод зам тээврийн хөдөлгөөнд оролцож байна.

Түгжрэл үүсгэдэг өөр нэг шалтгаан нь жолооч нар уулзвар руу уралдаж ордог зөрчил гэдгийг ЦЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн хошууч Д.Батжаргал хэлж байна. Тэрбээр “Гадны орны туршлагаас харвал зам дээр “ТА би ТА” гэсэн бичигдээгүй хууль үйлчилдэг. Энэ нь боломжтой бол бусдад зам тавиад өгчихье, дараа нь би хөдөлгөөнд оролцъё гэсэн үг. Биенийхээ урдуур дайрах, хөдөлгөөнд оролцохдоо зам тавьж өгдөггүй, эгнээ байр буруу эзэлдэг зэрэг зөрчлөөс болж л суурин газарт зам тээврийн осол их гараад байна” гэлээ.

Өнгөрсөн онд улсын хэмжээнд 29474 зам тээврийн осол бүртгэгдсэнээс 28794 буюу 97 хувь нь жолоочийн буруугаас, 632 буюу 2.1 хувь нь явган зорчигчийн буруутай үйлдлээс гарсан гэж бүртгэгдсэн байна.  Гардаг нийтлэг алдаа гэвэл дийлэнх жолооч нар цаг нартай уралдаж буй мэт л гэрлэн дохио солигдох үед уулзварлуу уралдаж ордог. Энэ үед хөндлөн огтлолцлын замаас ирж байгаа тээврийн хэрэгсэлтэй мөргөлдөх, түгжрэл үүсгэх тохиолдол их байдаг аж. Өөрөөр хэлбэл замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж байгаа ганц жолоочоос болж бусад хэвийн хөдөлгөөнд оролцогч түгжирч, хохирдог гэсэн үг.

Бас нэг түгээмэл тохиолдол  3 эгнээ бүхий зам дээр бусдад зам тавьж өгөөгүйгээс болоод осол гарахад тухайн замын нэвтрэх урсгал 1-2 эгнээгээр хаагдан ачаалал, түгжрэлийг үүсгэдэг байна.

Мөн түгжрэл, ачаалалд нөлөөлж байгаа том шалтгаан нь зогсоолын бус талбайд буюу замын нэгдүгээр эгнээнд машинаа байрлуулан орхих, эсвэл машин дотроо хэнэг ч үгүй сууж байдаг. Энэ үйлдэл нь тухайн замын нэг эгнээний нэвтрэх чадварыг бүрэн хааж байна гэдгийг ойлгож ухамсарладаггүй. Үүнээс болоод замын нөхцөл байдал өөрчлөгдөн жолооч нар зэргэлдээ эгнээрүү орохдоо бусдыг шахдаг зэрэг үйлдлээс мөргөлдөж маргаан үүсгэдэг. Жолооч нар энэ мэт энгийн бөгөөд амархан зүйлсийг ухамсарлаад сурчихвал зам тээврийн осол, зөрчил, түгжрэл буурах боломжтой.

Г.Сүрэн