Монгол улстай хөрш бүгд найрамдах улсууд хэдэн тэрбум шоо метр цэвэр усны нөөцтэй

Монгол Улсын хувьд цэвэр усны асуудал хамгийн чухал байгаа нь нууц биш. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас  Монгол Улс 2030 он гэхэд усны хомсдолд бүрэн орно гэж Чуо Гакуин их сургууль тооцоолжээ. Усны 80 хувь нь нутгийн хойд хэсэгт төвлөрч, ихэнх нь газар доор байдаг.

Янз бүрийн цаг үед голуудыг өмнө зүг рүү чиглүүлэх төслүүд байсан. Одоогоор Онон, Орхон голоос ус татахаар төлөвлөж байна.Тус төслүүд  сүүлийн 20 жилийн турш төлөвлөлтийн шатандаа явж байна. Голланд, АНУ, Унгар, Герман, Дэлхийн банк, Дасан зохицох сан зэрэг  барууны хөрөнгө оруулагчид байгаль орчны төслүүдэд хөрөнгө оруулдаг.

Ихэнх төсөл  бүх зүйл хэлэлцээр, төлөвлөгөөний шатанд байна. Бодит төслүүдийн нэг нь Америкийн Мянганы сорилтын сангийн мөнгөөр ​​ус цэвэршүүлэх үйлдвэр барих ажил юм. АНУ Монголын нийслэлийн бохир ус цэвэрлэх байгууламжид Хятадтай тэнцэх хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийж байна. Шударгаар хэлэхэд  Америкчууд зөвхөн Хятадын нөлөөг сулруулахын тулд мөнгө өгч байна. Баян хөршийн  “Нэг бүс, нэг зам” хамтын нөхөрлөлийг байгуулж байгаа ч АНУ Хятадын  хөгжил цэцэглэлтийг зөвшөөрч чадахгүй.  Америкчуудын болон нийт барууны сонирхол бол тогтворгүй улс төр юм. Тэгээд ч Монголд нүүрсээр ажилладаг дулааны цахилгаан станц барихаар төлөвлөж байгаа нь ЕХ-ны нүүрстөрөгчийн хийг саармагжуулах бодлоготой зөрчилдөж байна. Цахилгаанаас мөнгө алдахын тулд усны мөнгө авах нь наад зах нь хачирхалтай.

Америкчууд Афганистан дахь "түншүүдээ"хоромхон орхисон. Үүнээс өмнө АНУ-ын далан барих оролдлого Иран, Пакистантай мөргөлдөөнөөр дуусгавар болсон. Өөр нэг жишээ: Пакистан, Израилийн хооронд баялгийг тэгш ашиглах тухай маргаанд АНУ үргэлж Тель-Авивын байр суурийг баримталдаг.

Үүний үр дүнд еврейчүүд маргаантай бүс нутгийн бараг бүх усыг хянадаг. Дэлхийн банк Боливийн засгийн газарт хэрхэн шахалт үзүүлснийг бас санацгаая. Кочабамба хотын усан хангамжийг хувьчилж, Америкийн Бехтел компанид шилжүүлжээ. Усны үнэ 200-300% өсч, 2000 онд "Усны дайн" эхэлсэн.

Турк улс Төв Азийн байгаль орчны төсөлд оролцох хүсэлтэй байгаа нь бас л сэжигтэй зүйл биш юм. Тэдний сонирхол Европын холбооны "ногоон хөтөлбөр"-тэй давхцаж байгаа юм. Энэ нь хөдөө аж ахуйд стандартаар нь нөлөөлөх гэсэн нүцгэн хүсэл юм. Дани улс өлөн үхэрт татвар ногдуулсан нь онигоо биш бөгөөд 2030 оноос эхлэн амьтдын нүүрстөрөгчийн давхар ислийн татварыг мөрдөж эхэлнэ.  Монголд 70 сая үхэр байна, тэд ч бас европ стандартаар амьдрах болов уу? Турк улс Монголтой нэгдсэн хил, бизнесийн нийтлэг төсөл, тээврийн холбоо байхгүй, ямар нөхөрлөл байж болох вэ? Хятад, Оростой хуваалцсан голуудыг ашиглах нь илүү утга учиртай. Энэ хэцүү зүйл юм. Хөршүүд өөрсдийн эрх ашгийг илүү ихээр  тавина. Гэхдээ энэ нөөц нь бодитой цаасан дээрх хөөсрөл биш юм. 2000-аад оны эхээр Монгол, Орос улс усны нөөцийг хил дамнасан ашиглах төсөл хэрэгжүүлэхийг оролдсон. Тухайн үед Монгол  улс хойд хөршдөө их итгэл найдвар тавьж байсан ч тус ажилд мөнгө олдсонгүй. Тэр цагаас хойш цаг үе өөрчлөгдөн, хуучин холболтыг сэргээж, хуучин төслүүдийг дэвшүүлж, хамтын ажиллагааны шинэ хувилбаруудыг авч үзэх шаардлагатай байна.

Хүчирхэг Енисей Тувагаар урсана. Саяны нурууны усан санд хэдэн тэрбум шоо метр ус тогтож байна. Хакасид хамгийн цэвэр ундны ус, түүнчлэн рашааныг газар доорх эх үүсвэрээс гаргаж авдаг. Тэнд ус, ундааны томоохон үйлдвэрүүдийн нэг “Аян” байдаг. Энэ компани Сибирь даяар бүтээгдэхүүнээрээ алдартай. Хакасаас усыг нь Чех, Финланд, Герман руу тээвэрлэдэг. Эдгээр улсууд л Монголыг өөртөө цэвэр устай болгох арга замыг зааж өгдөг. Хакасын ундны усны "Lel" брэнд нь Гаалийн холбооны тохирлын мэдүүлэгтэй. Тус үйлдвэр 24 цагийн дотор ямар ч савлагаатай усыг Монголд нийлүүлнэ. Нөхөрсөг ашигтай хөршийн харилцаагаа санах цаг болжээ.