Нүүрсний үнэ уруудав

Монгол Улсын экспортын гол багана болсон коксжих нүүрсний үнэ зургадугаар сарын эхээр дахин унаж, худалдааны идэвх буурлаа. Ганцмод, Сэхээ, Мандал зэрэг БНХАУ-тай хил залгаа боомтуудаар нэвтрэх нүүрсний хэмжээ, үнэ, тээвэрлэлтийн урсгал зэргийг нарийвчлан харахад, манай уул уурхайн экспорт агшилтын төлөвт шилжжээ.
Долоо хоногт 40 юанийн уналт
Ганцмод боомтод Монголын угаагаагүй коксжих нүүрсний үнэ 2025 оны тавдугаар сарын сүүл гэхэд тонн тутамд 99.9 ам.долларт хүрч, долоо хоногийн дотор 40 юанийн буюу 5.2 хувийн огцом уналттайгаар хаагдсан нь сүүлийн саруудын хамгийн хурц хэлбэлзэл болж байна. Харин "Energy Resources" 105.7 ам.доллараар санал болгосон ч 16 дахь удаагаа худалдан авагчгүй хоцорсон нь зах зээлийн орчин таагүй байгааг харуулж байна.
Машин багасч, нөөц нэмэгдэв
- Ганцмод боомтоор өдөрт нэвтэрч буй нүүрс тээврийн машин 851 болж, өмнөх долоо хоногоос 4 хувиар буурчээ.
- Харин агуулах дахь нүүрсний нөөц 4.06 сая тоннд хүрсэн нь дөрвөн долоо хоног дараалан өссөн, эрэлт буурч байгааг харуулж буй бас нэг илрэл.
Үүнтэй зэрэгцэн, Сэхээ, Мандал боомтын тээвэрлэлтийн тоо ч эрс буурсан. Сэхээд 22 хувь, Мандалд 18хувийн уналт бүртгэгдсэн байна. Худалдан авалт сул хэвээр, үнэ бага зэрэг тогтвортой байгаа ч борлуулалт бараг зогсонги байдалд шилжив.
БНХАУ-ын дотоодын коксжих нүүрсний үнэ буурсаар байна. Хятадын үндэсний нүүрсний статистикийн төвийн 2025 оны 5-р сарын сүүлийн долоо хоногийн тайланд дурдсанаар, дотоодын хатуу коксжих нүүрсний дундаж үнэ тонн тутамд 980 юань (135 ам.доллар) болж, өнгөрсөн сараас 7 хувиар буурчээ. Энэ нь Хятадын гангийн үйлдвэрлэл зогсонги, үйлдвэрүүд зуны улиралд засварт орж, эрэлтийг улам бууруулж байгаатай холбоотой.
Хятад жилд 1.1 тэрбум тонн коксжих нүүрс хэрэглэдэг. Гэвч 2025 оны эхний улиралд импортоо 11 хувиар бууруулсан нь импортлогч орнуудын хувьд цохилт болж байна. Монголын хувьд нүүрсний экспортоос хамааралтай байдал өндөр. 2024 онд нийт экспортын 56 хувь нь нүүрс байжээ.
Эдийн засагт үзүүлэх бодит дарамт
- 2025 оны эхний таван сарын байдлаар Монгол Улсын төсвийн орлогын 30 орчим хувь нь уул уурхайгаас бүрдсэн.
- Тэгвэл энэ нөхцөл байдлын улмаас нүүрсний орлого хоёрдугаар хагасаас огцом буурах эрсдэлтэй.
- Нүүрсний экспорт зогсох тутамд валютын орлого буурч, төгрөгийн ханш, улсын төлбөрийн тэнцэлд дарамт авчирна.
Диверсификаци vs. Хамаарал
- Австрали коксжих нүүрсний экспортоос Хятадтай зөрчилдсөн ч Энэтхэг, Япон руу чиглэлээ өөрчилж, эрсдэлийг сааруулсан.
- Индонез нүүрсний үнийн хэлбэлзэлд бэлэн байхын тулд тогтворжуулах тусгай сан байгуулж, экспортын орлогоо өөр салбарт эргүүлэн хөрөнгө оруулдаг.
- Канад, АНУ зэрэг улс орлогын хамаарлыг багасгах үүднээс нүүрсний салбарыг ашигт малтмалын эрэл хайгуул, сэргээгдэх эрчим хүчтэй уялдуулсан бодлого баримталдаг.
Хэт хамаарлыг хэрхэн сааруулах вэ?
- Ганц бүтээгдэхүүнээс хэт хамааралтай байдлыг бууруулахын тулд нүүрсийг үнэ цэнийн сүлжээгээр баяжуулах, боловсруулах үйлдвэр, тээврийн ложистикийн системийг төрөлжүүлэх шаардлага хурцаар тавигдаж байна.
- Үүний зэрэгцээ, БНХАУ-ын дотоод зах зээлийн уналтыг ажиглаж, экспортын шинэ зах зээл (жишээлбэл Энэтхэг, Вьетнам) руу чиглэсэн судалгаа, тохиролцоо хийх шаардлагатай.
Түүхий нүүрсний эрин үе дуусч байна
Олон улсын нүүрсний зах зээлд “хямд үнэ + бага эрэлт” гэсэн давхар дарамт үүсч байгаа энэ үед Монгол Улс гүнзгий хамаарлаасаа салах бодит алхам хийхгүй бол макро эдийн засаг хүндхэн нөхцөл байдалд орох эрсдэл улам нэмэгдэнэ.
Нүүрсний үнэ унах нь зүгээр нэг биржийн дохио биш. Энэ бол эдийн засгийн бүтцийн эмзэг байдлыг сануулж буй дохио юм.
СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ