Цагдаагийн экс удирдлагууд болох  Ч.Амарболд, О.Зоригт,  Г.Ганбаатар, Ш.Батсүх нарт холбогдох хэрэгтэй холбоотой маргаан сүүлийн үед шүүх, прокурор, өмгөөлөгчдийн дунд өрнөсөөр байна. Талууд ч өөр өөрийн байр суурийг илэрхийлэн удаа дараа мэдээлэл хийж байгаа. Энэ удаад шүүхээс тэдэнд холбогдох  хэргийн  эргэн тойрон дахь асуудлаар хэвлэлийн хурал хийлгэсэн юм. Хурлын үеэр нийслэлийн Шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Сарантуяагаас дараахи  асуултад хариулт авлаа.

-Цагдаагийн экс дарга нарт холбогдох хэргийн  шүүх хурлыг  нээлттэй явуулах боломжгүй юу. Эсвэл зөвхөн төрийн нууцад хамаарах хэсгийг нь хаалттай байлгаж болох уу?

Монгол Улсын Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 235 дугаар зүйлд Төр, байгууллага, хувь хүний нууцыг хамгаалах болон насанд хүрээгүй этгээдэд холбогдох хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг хаалттай явуулахаар заасан байдаг. Цагдаагийн албан тушаалтанЧ.Амарболд, О.Зоригт, Г.Ганбаатар, Ш.Батсүх нарт холбогдох эрүүгийн хэрэгт төрийн нууцад хамаарах мэдээ баримт авагдсан ба тэрхүү мэдээ баримт шүүх хуралдааны аль ч үе шатад хэлэлцэгдэх боломжтой тул Сүхбаатар дүүргийн шүүхийн шүүх бүрэлдэхүүн хуульд заасны дагуу хэргийг хаалттай хянан хэлэлцэхээр шийдвэрлэсэн.  Хэрэв аль нэг нам эвсэл, хувь хүний шахалтаар хурлыг нээлттэй явуулах бол шүүх өөрөө хууль зөрчиж таарна. Тиймээс хурлыг хаалттай явуулахаас өөр гарц байхгүй. Гэтэл шүүхэд шахалт үзүүлж хууль зөрчихийг шаардаж байгаа нь зүйд нийцэхгүй.  Шүүх бүрэлдэхүүний хуульд заасан бүрэн эрхийнхээ хүрээнд гаргасан энэхүү шийдвэрийг хэргийн оролцогчид бүгд дагаж биелүүлэх учиртай юм. Хүн гэдэг амьтан хөх тэнгэрийн дор төрдөг. Тэгэхдээ хуульд захирагдах учиртай. Түүнээс гадна иргэд болон хэвлэл мэдээллийн байгууллагын төлөөлөгчийг шүүх бүрэлдэхүүнд оролцуулах, зураг авах, бичлэг хийх, шүүх хуралдааны ажиллагааг олон нийтэд дамжуулан  хүргэхийг хязгаарлаж, хориглох эсэх нь шүүх хуралдаан даргалагчийн бүрэн эрхэд хамаардаг.  Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу төрийн нууцад хамааруулсан мэдээ, баримтыг задруулах нь Төрийн нууцын тухай хуулиар хориглосон үйлдэл төдийгүй Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 87 дугаар зүйл заасан гэмт хэрэгт тооцогддог тул энэхүү хэргийн шүүх хуралдааныг нээлттэй явуулах боломжгүй.

-Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан үүссэн тохиолдолд хэргийг түтгэлзүүлэх ёстой гэж өмгөөлөгч нар үзэж байна. Энэ талаар тайлбар хийгээч?

- Хэргийг түтгэлзүүлсэнгүй гэсэн өмгөөлөгчийн яриад байгаа зүйлд тайлбар хийе. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 229 дүгээр зүйлд тухайн эрүүгийн  хэрэгт хэрэглэх  хуулийн заалт Үндсэн хуульд заасан хүний эрх, эрх чөлөөг зөрчсөн талаархи гомдлыг Үндсэн хуулийн цэц маргаан үүсгэн хянан шийдвэрлэж байгаа бол шүүгч хэргийг түдгэлзүүлэх тухай заалт бий. Гэхдээ хэргийг  шүүхэд шилжүүлсэн. Шүүхэд хэрэг шилжсэнээс хойш шүүгдэгч болно. Шүүх энэ бүх асуудлыг хуралдаанаараа шийдвэрлэнэ гэсэн үг. Өөр гарц байхгүй. Шүүхэд шилжүүлэх тогтоол гарснаар шүүгч дангаар хэргийг түтгэлзүүлэх эрх байхгүй. Шүүх хуралдааны бие даасан хараат байдлыг зохицуулсан. Нэгэнт шүүх хурал эхэлсэн тохиолдолд тасралтгүй явуулна гэсэн заалт ч бий. Хуулиараа бол өмгөөлөгчийн дээрх хүсэлтийг хүлээн авах үндэслэлгүй. Хэргийг түтгэлзүүлэх эсэхийг зөвхөн шүүх бүрэлдхүүн л шийдвэрлэнэ. Хуульд захирагдана. Шүүхийн хараат бус байдалд нөлөөлөхийг оролдож байгаа нь хууль зөрчиж байна.

-Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд энэ сарын 14-ны өдөр товлогдсон шүүх хурлын үеэр шүүгдэгч  Ч.Амарболд нарын хэргээс  шүүгдэгч Г.Ганбаатарын хэргийг тусгаарласан нь  хууль зөрчсөн үйлдэл юм биш үү?

- Хэргийг тусгаарласан талаар шүүх хуралдаанаас гаргасан шийдвэрийг анхан  шатны шүүх хуульд нийцүүлэн гаргасан. Ямар хэргийг тусгаарлаж шийдэх эсэхийг хуульд бичсэн байгаа.  Энэхүү ээдрээ төвөгтэй хэргийг түргэн шуурхай шийдэх ёстой. Хэргийг шүүгч хүлээж аваад 15 хоногт уншина.  Уншиж дуусаад  25 хоногт шийдэгдэх ёстой. Шүүгч бүхэн хуулийн хугацаанд хэргээ шийдвэрлэх гэж эрмэлзэж байна. Гэтэл энэ хэргийг шийдэж чадахгүй 3 сар болж байна. Энэ хэргийг  тусгаарласан нь хуулийн хүрээнд явагдсан.  Шүүх хурлыг үргэлжүүлэн хийнэ. Өмгөөлөгч нарын хувьд эрүүгийн, захиргааны хууль зөрчлөө. Өмнө нь  өмгөөлөгч нарыг шүүхээс  торгож байсан. Өнөөдөр   таван өмгөөлөгч шүүх хурлыг орхисон асуудал нь зүгээр орхих асуудал биш. Тийм учраас ХЗДХЯ, Өмгөөлөгчдийн холбоо руу асуудлыг нь тавьсан.

-Цагдан хорих төвд товлогдсон шүүх хурлын үеэр  сэтгүүлчдийг ялгаврласан асуудал гарсан. Хурлын нээлтэд гурван телевизийг оруулсан. Энэ ямар учиртай юм бэ?

-  Та нар өчигдрөөс эхлээд энэ асуудлаар шүүх рүү хангалттай дайрлаа. Шүүх ил тод нээлттэй болох тал дээр сэтгүүлчидтэй бид  хамтарч ажиллаж байгаа.  Энэ сарын 28-ны өдөр 461-р анги товлогдсон шүүх хуралд аль болох сэтгүүлчдийг оруулах талаар ШШГЕГ-т удаа дараа хүсэлт тавьсан. Та бүхэн мэдэж байгаа. 461-р анги нь онцгой бүс. Гэхдээ шүүх хуралдааныг сурвалжлахаар  албан бичгээр хандсан гурван телевизийг оруулахаар шүүх шийдвэрлэсэн.  Энэ нь ялгаварласан хэрэг биш. Та нар шүүх хуралд орох хүсэлтээ тавьж болно шүү дээ.

-Онцгой бүс рүү нэвтэрсэн гурван телевиз хэзээ албан бичгээ шүүхэд өгсөн юм бэ, тэр албан бичиг нь байна уу. Үзүүлээч?

-Хариулах үүрэг хүлээхгүй би. Энэ тухай асуудлаар хангалттай мэдээлэл хийсэн. Та нар анхаарах хэрэгтэй. Хориотой бүсэд яаж нэвтэрч болдог тухай судлах хэрэгтэй.

-Дотогш нэвтэрсэн сэтгүүлчид албан бичиг шүүхэд өгөөгүй гэдэг юм билээ.  Дээд газраас нэр өгчихсөн байсан гэж хэлж байна шүү дээ?

-Би энэ асуултад хариулахгүй. Тэгвэл хурлаа дуусгалаа.

-Өмгөөлөгч нарт яагаад арга хэмжээ авах болсон юм бэ?

-Өмгөөлөгч нарын зүгээс шүүх хуралдаан эхлэхээс өмнө хэргийг түдгэлзүүлэх шийдвэр гаргуулахаар шүүхэд шаардлага тавьж, улмаар үйлчлүүлэгчээсээ татгалзаж буйгаа мэдэгдэн, шүүх хуралдааны танхимыг орхин гарсан үйлдэл нь шүүхийг илтэд үл хүндэтгэж шүүн таслах ажиллагаанд санаатайгаар саад учруулсан, шүүхийн бие даасан, хараат бус байдалд бүдүүлгээр халдаж холбогдох хууль тогтоомж болон өмгөөлөгчийн ёс зүйг ноцтой зөрчсөн гэж дүгнэж байна. Мэргэжлийн өмгөөлөгч хүн ямарч тохиолдолд үйлчлүүлэгчийнхээ эрх ашгийг тууштай хамгаалан, хуулийн хүрээнд ажиллах нь өмгөөлөх үйл ажиллагаанд баримтлах нэн тэргүүний зарчим юм. Гэтэл нэр бүхий шүүгдэгч Ч.Амарболд, О.Зоригт, Г.Ганбаатар, Ш.Батсүх нар өмгөөлөгчөөсөө татгалзаагүй байхад өмгөөлөгч нар нь “мэдлэг, чадвар хүрэхгүй байна” гэх шалтгаанаар үйлчлүүлэгчээсээ татгалзаж буйгаа мэдэгдсэн нь тэдний өмгөөлүүлэх эрхийг ноцтой зөрчсөн төдийгүй мэргэжлийн нэр хүндийг унагасан хариуцлагагүй үйлдэл гэж үзэж байна. Өмгөөлөгч нь өмгөөллийн үйл ажиллагаанд нэгэнт орж эхэлсэн бол хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр явцад нь татгалзах, хэргийг хэвийн үргэлжлүүлэхэд саад хийх эрхгүй. Гэтэл нэр бүхий өмгөөлөгчид өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг төрийн эрх бүхий байгууллагаас авч, Үндсэн хуульд заасан хүний эрхийг хамгаалах, төрөөс иргэддээ хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх чиг үүргийг хэрэгжүүлэх хариуцлагатай, хүндтэй үүргийг хүлээсэн атлаа хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр шүүгдэгч нарыг өмгөөлөхөөс татгалзаж, шүүх хуралдааныг орхиж гарсан үйлдэл нь үйлчлүүлэгч нарынхаа эрх ашгийг ноцтой зөрчихөөс гадна Монгол Улсын Үндсэн хуулийн дагуу байгуулагдсан шүүх шүүн таслах ажиллагааг хуульд заасан бүрэн эрхийн хүрээнд хэрэгжүүлэн, хэргийн бодит үнэнийг тогтооход саад учруулсан, шүүхийг илтэд үл хүндэтгэсэн, өмгөөлөгчийн ёс зүйг бүдүүлгээр зөрчсөн гэж үзэж байна.

-Өмгөөлөгчийн эрхэнд халдаж шүүх танхимд түгжсэн нь хуульд нийцсэн үйлдэл мөн үү?

-Бүх зүйл хуулийн хүрээнд явагдсан.

Н.Түвшин