
Монгол Улсын Үндсэн Хуульд "Монгол Улсын иргэн шашин шүтэх, эс шүтэх нь чөлөөтэй" хэмээн заасан. Мөн “хүнийг шашин шүтлэгээр ялгаварлан гадуурхаж үл болох” талаар ч заасан байдаг. Харин энэ заалтыг гадаадын олон янзын шашны байгууллагууд овжиноор ашиглан өөрсдийн шашны ноёрхолыг манай улсад тогтоож авахыг хичээн зүтгэх болоод удлаа. Үндсэн хуулиар баталгаажсан хувь хүний бүрэн эрх болохоор сүүлийн 20 гаруй жилд шашинтай холбоотой элдэв харилцаа бараг зохицуулалтгүй зоргоороо явж ирсэн гэхэд болно. Үүний уршгаар гаднын янз бүрийн шашны урсгал нэвтэрч, уламжлалт шашин болох буддын шашны үнэт зүйлд халдаад зогсохгүй өөрсдийн сургаал номлолоо хүчээр тулгах, хоол хүнс, эд зүйлээр урхидан татах оролдлого түгээмэл болжээ. Христ, католик, лал, морман шашинтнууд цаашилбал бидний нэрлэж мэдэхгүй олон урсгал хүч түрэн орж ирээд, хэдийнэ төвхнөжээ.
Нэгэн тоо баримт дурьдахад 1.2 сая гаруй хүн оршин суудаг Улаанбаатар хотын хэмжээнд л гэхэд шашны 228 байгууллага үйл ажиллагаа явуулдаг гэсэн сүүлийн үеийн судалгаа байна. Эдгээр шашны байгууллагыг урсгалаар ангилвал монголчуудын эрт дээр үеэсээ уламжлал болгон шүтэж ирсэн буддын шашины байгууллага 63 байхад 1990 он гарсанаас хойш манайд хүчтэй түрэн орж ирсэн их эзний сургаалыг номлол болгодог христын шашны байгууллага түүнээс хоёр дахин их буюу 153 байдаг байх юм. Бүр сүм нь нийслэлийн хамгийн эрэлт хэрэгцээтэй А зэрэглэлийн гэх бүсэд тэд тухлаад авсан байхыг нь яана.
Харин сламын шашин байгууллага хоёр байгаа гэсэн сүүлийн үеийн тоо баримт байна. Түүнчлэн дүүргээр нь бүсчлэн үзвэл Сонгинохайрхан дүүрэгт 43,Сүхбаатар дүүрэгт 23, Баянгол дүүрэгт 47, Хан-Уул дүүрэгт 14, Чингэлтэй дүүрэгт 23 байгаа бол нийт шашны байгууллагын 31,1 хувь нь буюу 71 шашны байгууллага Баянзүрх дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулдаг байна. Мэдээж энэ бол зөвхөн нийслэлийн зургаан дүүрэгт байгаа шашны байгууллагуудын тоо. Гэтэл цаашлаад бусад дүүрэг, орон нутагт энэ тоо хэдэд хүрсэн нь тодорхойгүй. Шашны нөлөөнд хэт автсан хүүхдүүд амиа хорлох үзэгдэл ч нэг хэсэг цөөнгүй гардаг байсан. Хэдийгээр манай улсад энэ олон шашин дэлгэрч байгаа нь даяаршлын хааж дийлшгүй үзэгдэл боловч зарим нэг талаараа тодорхой хяналт зохицуулалт зайлшгүй шаардлагатай байна.
Өнөөдөр зарим асрамжийн газар, цэцэрлэгт хүүхдүүдийг багаас нь шашинд итгүүлэх явдал байгаа нь харамсалтай. Энэ нь хувь хүний бодол төлөвшөөгүй байхад нь нэг үзэл сурталд автуулж байна гэсэн үг юм. Хуулинд 18-аас дээш насны хүн сонгууль өгөх эрхтэй гэдэг нь хувь хүний бодол төлөвшсөн хойно нь нийгмийн харилцаанд оруулж байгаа хэрэг юм. Үүний адилаар шашныг бага насны хүүхдэд сурталчлахгүй байх хэрэгтэй л баймаар.
Нийслэлд бол харийн шашныхан голдуу гэр хорооллыг онилж, тарчиг амьдралтай иргэдийг бараадан өөрсдөдөө татаж итгүүлэхдээ гаршаад буй. Шашны байгууллагууд үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийг ямар нэг тусгай шалгуургүй, нийтлэг зарчмаар олгодог байна. НИТХ-ын дэргэд шашны асуудал хариуцсан ажлын хэсэг гэж байдаг. Тэд шашны байгууллагуудад хяналт тавих үүрэгтэй ч дотоод ажилд нь оролцдоггүй, ямар үйл ажиллагаа явуулж байгааг хянаад байдаггүй, зөвхөн татвараа хэрхэн төлж буйд л анхаардаг аж.
Чингис хаан бүх шашныг хүлээн зөвшөөрч байсан, тийм болохоор Монголд олон шашин байх нь зөв гэж ярих нэг нь ч бий. Гэвч 13-р зууны үеийн монголчуудын дунд өнөөгийнх шиг ийм олон шашин байхгүй байсан. Харин эзэлж авсан улс, гүрнийхээ иргэдийг нь өөрсдийн шашнаа шүтэхийг нь Чингис хаан зөвшөөрснөөрөө тэр үед Монголын эзэнт гүрэнд шашны эрх чөлөөг бий болгож байсан тухай түүх өгүүлдэг. Харин цэргийн хүчээр бус техник технологийн дэвшил, оюун санааны эргэлтийн эрин зуунд амьдарч байгаа бид шашнаар дамжин ирж байгаа түрэмгийллээс өв уламжлалаа, ахуй соёл, хойч үеээ хамгаалах ёстой.
Д.Цэцэг
СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ