Жаргалын “сүүдэр” хүүхэд дээр тусах ёстой гэж үү ...

2014-02-10

Жаргалын “сүүдэр” хүүхэд дээр тусах ёстой гэж үү ...

Монголчууд бид үндэсний соёл уламжлалаа хадгалан хамгаалж, хойч үедээ өвлүүлэх нь хамгаас чухал. Түүх сөхөж үзвэл бидний өвөг дээдэс хурдан морь, унаач хүүхдээ зовоохгүй тулд өвлийн улиралд наадам хийдэггүй байжээ. Харин XXI зуунд эсрэгээрээ. Тодруулбал, 20 гаруй жилийн өмнөөс өвөл, зунгүй хурдан морины уралдаан зохиох болж. Хамгийн эмгэнэлтэй нь адуугаар бус алдрай бяцхан үрсийнхээ халуун амиар наадаад байх юм.

Өнгөрсөн онд л гэхэд улсын хэмжээнд 635 уралдаан болжээ. Энэ бол сум орон нутаг багийн түвшинд зохиогдсон бүх уралдааны нэгдсэн тоо. Уралдаанд давхардсан тоогоор 57 мянга гаруй морьтон хүүхэд уралдсан байна. Нэг хүүхэд дунджаар 3-5 насны морь унасан гэж үзэхэд 15-20 мянга орчим уралдаанч хүүхэд байна гэсэн үг. Уралдаанд оролцсон хүүхдүүдээс нийт 958 хүүхэд унаснаас 34 хүүхэд хүнд гэмтэж, зургаан хүүхэд эндсэн тоо баримт байна.

Энэхүү харамсалтай баримтаас үүдэн Хүний эрхийн үндэсний комисс, Хүүхдийн төлөө газрынхан хурдан морины унаач хүүхдэд анхаарах цаг болсон хэмээн шийдвэр гаргагч дарга нарт сануулах ажлыг хийж буй. Мөн Хүүхдийн төлөө газар, Хүний эрхийн үндэсний комиссоос хүүхдээр хурдан морь унуулах явдлыг “хүүхдийн тэвчишгүй хөдөлмөр” хэмээн үзэж, албан ёсоор хориглох саналаа ч Засгийн газарт тавиад амжсан. Хамгийн сүүлд л гэхэд Улсын их баяр наадмаар Архангай, Төв аймагт хурдан морь унаач хүүхдийн амь нас хохирсон. Цаашид унаач хүүхдийн эрхийг хамгаалах хууль эрхзүйн зохицуулалтыг яаралтай боловсруулах шаардлага ус, агаар шиг хэрэгтэй байгааг хаа хаанаа ухаарах цаг ирж.

Унаач хүүхдийн асуудлыг хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хууль, хөдөлмөрийн тухай хууль, үндэсний баяр наадмын тухай хууль, НҮБ-аас гаргасан бичиг гэх мэт дөрвөн үндсэн бичиг баримт, хуулиар зохицуулдаг юм байна. Үүнээс авч үзэхэд долоо болон түүнээс дээш настай хүүхдийг хурдан морь унахыг зөвшөөрсөн байдаг аж. Заавал өвлийн улиралд морь уралдуулах гээд байгаа юм бол энэ насыг өндөрсгөх шаардлагатай гэдэг саналыг Хүүхдийн төлөө үндэсний газраас гаргаж байгааг хоёр гараа өргөн дэмжих хэрэгтэй. Учир нь өвлийн цагт даагу уралддаггүй. Гэтэл долоон настай хүүхэд гэдэг 1-2 дугаар ангийн жаахан хүүхдүүд байдаг тул гэмтэж, бэртэх эрсдэл өндөр.

Энэ жилийн Хаврын морин уралдаан нэгдүгээр сарын 23-наас орон нутагт эхэлсэн. Засгийн газрын 2005 оны 119 дүгээр тогтоолоор баталсан “Үндэсний их баяр наадмын хурдан морины уралдааны дүрэм”-д намрын дунд сарын 17-ноос дараа жилийн хаврын тэргүүн сарын шинийн 3 хүртэл хурдан морины уралдаан зохион байгуулахыг хориглосон. Гэтэл 2014 он гарснаас хойш хоёрдугаар сарын 6 хүртэл нийт 67 уралдаан болж, давхардсан тоогоор 3623 хүүхэд хурдан морь унаж уралджээ.

Тэдний 27 нь мориноос унаж, нэг нь хүнд бэртсэн бол Хөвсгөл аймгийн Мөрөн суманд шинийн 8-нд болсон хурдан морины уралдааны үеэр 14 хүүхэд мориноос унаж, нэг нь тархиндаа хүнд гэмтэл авчээ. Түүнийг өдгөө тус аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт хэвтүүлэн эмчилж байна. Тэгвэл тус шинийн 15-нд Их-Уул суманд хангайн бүсийн азарга, их нас, соёолон морьдын уралдаан зохион байгуулахаар зарлаад байна.

Мөрөнд болсон уралдаанд уяачид 400 гаруй хурдан хүлгээ уралдуулахдаа бага насны хүүхдээр буюу хамгийн бага нь зургаан настай байсан аж. Архангай аймагт болсон долоон уралдаанд 620 хүүхэд морь унаж уралдсанаас дөрөв нь ойчиж, хөнгөн гэмтсэн бол Сэлэнгэд хоёр уралдаан болж, есөн хүүхэд мориноос унаж, хөнгөн гэмтсэн байна. Булганд 12 уралдаан болоход, 11 хүүхэд мориноос унаж хөнгөн бэртсэн байна.

Өвөрхангай аймагт зохион байгуулсан дөрвөн уралдааны үеэр хоёр хүүхэд ойчиж хөнгөн бэртжээ. Хөнгөн бэртлийг эс тооцож байгаа ч хүүхдийн амь насаар дэнчин тавьж наадаж байна. Цагаан сар ба хар нулимс шиг өвлийн морин уралдаан хэмээн нэрлэгддэг болох вий. Энэ асуудалд зөв зохицуулалт хийх цаг нь болсон. Жаргалын “сүүдэр” хүүхэд дээр тусах ёстой гэж үү ...

П.Наран

СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ

жинхэнэ монгол:

хүүхдийг хайрлах наад захын сэтгэлтэй хүн бол энэ мэдээний зургийг томруулаад харчихад л ухаарна ш дээ. амьтдыг, хүүхдийг тарчлааж, зэрлэг цэнгэдэг, дээл өмссөн хэдэн бүдүүн юмнууд. хүүхэд унахгүй гэж бодоод байгаа юм бол өөрийнхөө хүүхдээр яагаад унуулахгүй байгаа юм?

2014-02-18

humuusee:

bugshiihoo *iig ch tseverleh chadvargui teneg buduun humuus, turiin mungiig humsalj esbel hyatad hogiig hed nugalj heden tsaastai bolchihiid, buhnii orgild garsan met nair naadam hiideg. yun ulamjlal es ene ter be??? uursdiin n huuhed hazgai murui engli*er yariad gadaadad baigaa esbel haraal heleed nyalharch yavaa biz. bas huuhdiinhee uvchih uhliig ch toodoggui teneg buduuleg malchid bas buruutai.

2014-02-11

зочин:

энэ муусайн уяач нэртэй авилгач хулгайч нар та нар тийм л их монгол уламжлалдаа хайртай дуртай юм бол хэдэн тэмээ хөтлөөд ховдоос улаанбаатар луу идэр есийн хүйтэнд жин тээгээтэх. айн? гурав хонохгүй *тайгаа хамт шовойтол хөлдөцрөх байлгүй.

2014-02-11

зочин:

үхэж байсан муу өмхий үхээрүүд энэ муу уяач нэртэй адгууснууд. өөрсдөө морь унаад арав хорин км газар давхиад үзээсэй. бүгд л өөхөндөө чихэлдсэн өмхий цувдайнууд байдагшд. бас тэгээд морь уяж байна гээд ланднаасаа ч буухгүй. хүүхдийг болохоор жин нь нэмэгдчихнэ гээд олигтой хоол унд ч өгөхгүй. тэгээд ямар монгол хүн адуугаа жилийн дөрвөн улиралд уралдуулж зугаацаж байсан юм бэ? хэдийд нь тэгээд малаа маллаж үр хүүхдээ өсгөх юм. айн. муусайн аагаа багтааж ядсан хулгайч нар. тэгээд бас манайхан атаархуу өөрсдөө хөрөнгө мөнгөгүй болохоороо жаахан юмтайдай атаархаж байна майна гэчихжээ. ямар ичдэггүй хар адгууснууд вэ?

2014-02-11

зочин:

бас болоогүй унасан болгон бэртдэггүй гэчихжээ. муусайн хүний үнэргүй чононууд. мянган хүүхдээс нэг л үхэж байна гайгүй ш дээ гэх нь л дээ. манлай уяач муяач хачин хачин юм санаанаасаа зохиочихоод өөрсдийгөө элдвээр хөөргөөд л, монгол уламжлал муламжлал элдвийн худлаа юм хуцаад л. эд хөрөнгөө баян тарганаа гайхуулах ганцхан л зорилготойшд. та нарын наад наадам тоглоом чинь. за мал ч одоо дүүрч. хүн хувийнхаа өмчийг яанав ийнэв дураараа болог гэж бодъё. хүний хүүхдээр надахаа болиоч. муусайн адгууснуудаа. тэгээд дээр нь монгол уламжлал гэж солиорхоо боль л доо. ганцхан та нар монгол хүн юм уу. өвөг дээдэс маань морь малаа яаж маллаж адуулж, уралдуулж байсныг бид тэгээд одоо мэдэхгүй болж таарч байна уу? айн? хол очиж хуцацгаа. за юу.

2014-02-11

зочин:

бас хэдэн муусайн ядуу уяачид гэчихжээ. ичдэггүй муу шаар. ямар ядуудаа та нар морь мал уяж өвөл зунгуй уралдаж наадаж байгаа юм. айн? та нарын наад наадгай чинь соёлт ертөнцөд бол амьтан тамласан үйлдэл гээд аль хэдийн хуулиар хорьчихсон байгаа. хойд насандаа хурдан морь болж төрөөд өвөл зунгуй хөлслүүлж байвал таарна. бас монгол уламжлал гэчихжээ. үхсэн элэнцгийн чинь монгол уламжлал. хэзээ байхдаа монгол хүн малаа, адуугаа та нар шиг ингэж өвөл зунгуй тарчилгаж байсан юм? айн? муу адгуусаа? тан нарын уяж уралдуулсан адуу хэд наслаж байна? айн? адуу ер нь хэд наслах ёстой юм бэ? мэдэх үү чи?

2014-02-11

зочин:

үхсэн элэнцгийн чинь аюулгүй байдал. өөрийнхөө хүүхдээр морио унуулж байгаа уяач ер нь байна уу? хүний зугаа цэнгэлд хүүхдээ өгөөд явуулж байгаа эцэг эхчүүдийг яалтай бил ээ? ядуу ядуу гэхэд манайхан арай дэндүү ядуу. энэ бол энэ мөнгөний ядуурал биш харин оюун ухааны ядуурал, тархины тураал. өөрөөр хэлэх үг алга. одоо хүүхдээр морь унуулж зугууцахыг хуулиар хориглох хэрэгтэй. ямар үхсэн элэнцгийн уламжлал. тэгвэл монголчууд ноён хүн үхвэл зарц нарыг нь бас хамтад нь оршуулдаг уламжлалтай байсан тэр уламжлалыг бас сэргээх үү? хүүхэн хүнийг ноён нь хүсвэл богтлон эхнэрээ болгодог уламжлалтай байсан бас л ссэргээх үү? ёс заншил гэдэг чинь цаг үеээ дагадаг ёстой. ямар арван засгийн наадам хийж байгаа бадаргуулт төрийн үе биш.

2014-02-11

1123:

та нар боль төр засаг наад хүүхэдүүдээ яаж хардаг юм бидний хэдэн уяач нар ар гэр өөрийг нь цалинжуулаад явж байна монгол ёс заншилаа аваад явж байгаа хэдэн муу ядуу уяач нарийг муу битгий хэлээж

2014-02-11

1111:

unuudur hungun bertsen huuhed heden jiliin daraa gemtliin uldegdel tarhind ni uldsenees bolj unaj tatdag uvchtei bolno. tegeed unuudur huuhdee hairlalgui, bayachuudiin moriig unuulsan teneg etseg eh ni buu bolson geed baaham mungu urj munhaglana. yana daa. huurhii muu huduunii bolovsrolgui humuus mini.

2014-02-11

bolimoor yum:

2014-02-11

mongol2:

unasan bolgon gemtdeg ed uu ter chin hungun gemtel gedeg chin zugeer gesen ug. uvliin uraldaan horiglood huuhdiin ersdeliig bagasgaj chadah uu? horigloh yum yrj balairch bhiinhaa orond hezeech haana ch ersdeliig bagasgah arga haih heregtei. ene medleg medeelelgui medehgui humuus zugeer duugai bj boldoggui yumuu? ene niitlel setgegdel unshsan chin ymar evgui yumbee bodit baidlaas hol yasan muuhai amnii bileggui muu eor ni shugelsen humuus yumbdee

2014-02-11

иргэн:

оноодор тэд хонгон гэмтэл гэж оношлож байгаа хэдэн жилийн дараа хэцуу дээ

2014-02-10

zochin:

kk deer ued mgl-chuud uvul havriin hahir huitend aduu malaa huuhdee hairlaj uraldaan zohiodoggui blaa. yamar neg zuild hemjee hyzgaar bmaar bgaamdaa neg heseg ni jigteihen hobby ch gehiin muu het bayjaad ch teruu mori mal uyana gdg bolj. gehdee tolgoinoosoo huluu hurtel uchnuun sayaar goychihood uyach gj gaihuulj zogsoo hun jinhene uyach munuu . huuhdiin ami nas eruul mendiig davhar hamgaalj tsag hugatsaanii hyazgaarlalt hiihgui bol uyach gj heden nuhduuded huuhdiin asuudal padgui l bnshdee. heden jiliin umnu 3 -r emnelwg dr bj btal ulaan saidiin moriig unasan huuhed unaad tarhi ni aimaar gemtsen barag l zadarsan geed l eej aav geriinh ni guilder bsan hichneen sar teej arai gj usguj hun bolgood neg muu davarsan yumnuudiig tsenguuleh gj bgaad tsag busaar uhne gdg hetsuu bizdee uldsen eh etsegtee ch ter . manaid

2014-02-10

өвөл хавар нь :

өвөл хавар нь морьны эзэд гэх цүзгэрүүдийг хөлөөр нь хооронд нь уралдуулж байя тэгвэл бүүр сонирхолтой болно тал талаас нь жээпээр сайн шахаад ороолгоод тэхгүй л бол наад хоосон цээж баячуудад юу ч хэлээд мянган хуудас цаас өгөөд ч нэмэргүй

2014-02-10

зочин:

яршигтай юм зугээр евел хавар уралдуулахгуй гээд л хууль гаргачихаач. талцаал хэрэлдээд байх юм. морины эздийг морио уралдуулж баяждаг гэвэл тэрэн шиг худлаа юм байхгуй. морины бай шагналыг уяачдаа егдег, уяач, унаачаа цалинжуулна. морины евс тэжээл хашаа хороо гээд бугдийг бэлдэх байнга эргэж тойрох, наадам уралдаан дехехеер уяан дээрээ л морио уяж тэндээ байдаг юм билээ. ганцхан уяач ч морь уядаггуй нэлээн хэдуулээ ажилладаг. менгетэй байснаараа морь авч уяачдаа егдег гэхэд хэлсдэхгуй байхаа. харж байхад унэн дур сонирхолдоо хетлегдеж морь мал гэж явдаг морь гэхээр сэргээд явчихдаг тевегтэй хумуус байсаан. тэглээ гээд сайн нэргуй муусайн баячууд гэдэг . унаач хуухдууд нь ч салдаггуй , нас нь хэтэрсэн хэрнээ явдаггуй морины ажил гэдэг ажилдаа дуртай хачин хамт олон байдаг юм билээ. дотор нь ороогуй хумуус мэдэхгуй лдээ хендленгеес хараад. эхэндээ би ч тийм байсан. харин санаа оноо хэлэхэд унаач хуухдэд тархи толгойд нь яг тохирсон эвтэйхэн монгол уралдаанд тохирсон хийцтэй хамгаалалтын малгай зохиож захиалах хэрэгтэй санагдсан. яг одоо емс гээд гээд егч байгаа тэр касканд хуухдууд дургуй юм билээ. хунд , урагшаа нудруу ордог , ер нь эвгуй гэлцэж байсан даа.

2014-02-10

дэрэм:

mорь уядаггvй байтлаа цол авдаг адууны наймаачдын "тод манлай уяач " цолыг "тод манлай алуурч" цол гэж ойлгох нь зvйд нийцнэ.

2014-02-10

kkkk:

uvul uralduulah ni hend heregtein zunii naadam bol uur sh dee

2014-02-10

muu malnuud:

mori uralduulah chini hunii amiar naadaj bgaa hereg uu tee muu tsus oirtson erliiz huuree chamd mongoliin naadam yamar hamaatain

2014-02-10

gege:

irgen hun tanii huuhed l mori unaj bolohgui yagaad gevel ta nar tariachin humuus mori ta nart zohihgui ee mongol huuhduud morio unadgaaraa l unana ayulgui bdald ni shineer yum bodoj olno er ni bol garaanii havid l asuudaltai sain taraaj bairluulbal yadag yum boldoo

2014-02-10

иргэн:

энэ дээд талын баагий юу гэчихэвээ...морьноос унаад үхээд байвал дахиад хүүхэд төрүүлцгээ гэнэ үү...энэ чинь харин овоохон дэмийрчихсэн гар уу үгүй юу. дуртайгаараа чи тэгээрэй, цаг нь ирэхээр (харамсалтай нь оройтсон хойноо) чамайг ойлгох байх гэж найдаж байна

2014-02-10

иргэн:

2014-02-10

монгол:

морийг юугий нь хайралдагийн адгуус л бол адгуус, өөрөө дуртайдаа давхидгийн морь чинь, зүгээр нэг морь давхиад уралдаад байдаггүйн. тэгвэл бүх хүн бөх , богсчин болчих нь яасийн. эд нарыг хэн ч шахаагүй, албадаагүй , өөрснөө барилдаад,зодолдоод байдгийн өмхий малууд ойлгож байж амьдарцгаа, усан тэнэгүүд

2014-02-10

монгол:

хүүхдүүдээ чийрэг болгъё, ажилд сургъя гэвэл мал дээр гаргаж морь унуулж сургацгаа, ядаж сүүтэй цай ууцгааг. ер нь болдог бол бүх 4-өөс дээш ангийн сургуулийг хотоос гадуур мал, ногоо, жимсний талбайтай байгуулах юмсан. хүүхдүүд морьноос унаад эрсдээд байвал, дахиад нэмээд төрүүлцгээ. өвөг дээдэс маань дэлхийг амарлингуй байлгахын тулд зөндөө л үхэл үзсэн. тэглээ гээд бид тэднийхээ нэрийг 3 худалдаад идэж байна. хэлэх үгтэй, түүхтэй, бахархах өвөг дээдэстэй улс байж нэг морьноос унаад ганц 2 хүүхэд эндсэнийг юундаа эмзэглэж нялхраад хулчийгаад байгаа новшнууд вэ. айсан хүн 10 үхдэг гэдгийг мэдэхгүй юу та нар. юун хүний эрх яриад байгаан. энд тэнд дайн эхлүүлсэн америк яаж хүний эрхийг хөсөрдүүлж байна. жаахан бод залхуу аймхай новшнууд.

2014-02-10

монгол:

манайхан залхуу мөртлөө шуналтай, атаархуу болсон гэж жигтэйхэн. тэр морь уяж байгаа хүмүүсийн дотор бор зүрхээрээ, өдөр шөнөгүй тархиа гашилгаж мөнгө олсон хүмүүс зөндөө байдгийн шүү. тэд ажлаасаа илүү гаргаад морь уралдуулж чадаж байна., би хүсэвч хийж байгаагаасаа илүү гарч чадахгүй мунгинаж амьдрахдаа ажлаа ч амжуулаад, монгол ахуйгаа , соёлоо дэлхийн олон түмэнд харуулаад, хөгжүүлээд явж байгаа эдгээр морь уяж байгаа хөрөнгөтэй монголчуудаараа бахархаж байна. морь унаад таван төгрөг ч олоод биеэ ч чийрэгжүүлж байгаа багачуудаараа бахархаж байна. унаад үхсэн хүүхэдийн заяа нь тэр байж гэж бодож бүү гашуудацгаа. амьд явна гэдэг дандаа аз туршилт, заяатай нь амьдарч заяа хугацаа нь дууссан хүн буцаад бурханы орондоо буцдаг хүний ёсоо. айгаад үхнэ гээд байвал уламжлалт соёлоо хаяад хуулиар болиулчихаад хоттой малаа барчихаад чичрээд, утаат хот суурин газарт баар хэсээд хог түүгээд амьдарцгаа новшнууд.

2014-02-10

монгол:

дээхэн үед яадаг ч үгүй байсан , одоогийн хүүхдүүд ямар ч хариугүй болцийн . хурдны морь унана гэдэг олдошгүй аз завшаан байлаа. одоо болохоор морь уралдуулаад монгол заншлаа авч үлдсэн хүмүүсээ баян тарганаар нь магтахын оронд ад үзээд байдаг ямар муу ёрын новшнууд вэ та нар. цаана чинь ирээд буянт мал маллах хүн олдохгүй байна гээд байна муу сайн залхуу шуналтангууд

2014-02-10

muugii:

nuguu talaar huuhduud uursduu unah sonirholtoi bdiish dee manai huu l gehed mori unya geed shalsaar bgad morddiin. bi tegeed amii ni tataj yavaarai geed l morduuldag daa

2014-02-10

хүмүүс ээ:

хүний амиар наадна гэдэг хамгийн муухай нүгэл шүү

2014-02-10

өвлийн жавар:

хуцаачээ тэнэгүүдээ ихэс дээдсийн зугаа энэ уралдаан олон сайхан хүүхдүүдийг там руу нь илгээсэн биз дээ баян хулгайчийн хурдан морь болгоод өгөөч бурхан танаас хичээнгүйлэн гуйж байна би хойд насандаа энэ муусайн адгуус хүүхдээр зугаацсан гаруудийг жорлонгийн өт болгоод хор цацаж тамландаа

2014-02-10

enke:

zuni tsagt l uralduulna biz de zaawal togoo todlood bxda yaaxav de ter uyach nar l tenegin deed teneg bna da uyach nartai ondor xariutslaga tootsox xeregtei

2014-02-10

хүүхдийн эрх:

хулгайлагдаж боолчлогдсон хүүхдийн талаар ганц ч дуугарахгүй байгаа хүүхдийн төлөө нэртэй байгууллагууд шоу хийхээс өөр юу ч хийхээ больсон байна. ийм байгууллагыг тараах нь зүйтэй

2014-02-10

huuhed unet erdene:

huuhdee hairla

2014-02-10

zunaas busad ulirald:

horigloh n zovshd. huuhdiin ami iim unegui gejuu uher mongolchuudaa. hargis hatuu dainii yed ovog deedes mine uralduulahgui bolood baisan yumiig odoo uralduulj huuhdiinhee amiar naadaj baidag archaagui ch uls boldoo bid

2014-02-10

баагий:

өөрсдийнх нь хүүхэд өөхөнд ороосон бөөр шиг гэртээ эрхлээд хэвтэж байхад хэзээ ч өөрийнхөөрөө хүүхдээр унуулдаггүй. хүний хүүхэд гарзгүй гэсэн шиг. өвлийн уралдаан хайран сайхан хурдан морьдыг алдаг гэсэн шд. биед нь халтай. даанч мөнгөнд шуналтсан новшнууд морио ч хайрлахгүй уралдуулаад л байдаг гэсэн. ер нь нэг адуу хурдан давхиа л биз. юу нь тийм сонин байдаг байнаа. хар ядаргаа. авилгалаар авсан үнэтэй хөөрөг, асар их үнээр цохиж авсан морь 2-г нь нүдэн дээр нь хөөргийг нь замын индүүгээр бяц дайраад, мориор нь тогоо тослох юмсан.

2014-02-10

иргэн:

өвөл хаврын хахирган улиралд аюулгүй байдлыг сайн хангана гэсэн ойлголт байхгүй, байдаггүй гэдгийг нь бидний өвөг дээдэс мэдээд уралдуулдаггүй байж. өвөл хавар уралдаалахаа боличихоор хэн нь юугаараа хохирчих гээд байгаа юм бол...

2014-02-10

.....:

аюулгуй байдлаа сайн хангаад уралдуулах нь зов шдээ.

2014-02-10