М.Энхсайхан: Тавантолгойг төрд үлдээнэ
Монгол Улсын сайд М.Энхсайхан Таван толгой нүүрсний ордын хөрөнгө оруулагчдыг тодруулсан талаар өнөөдөр мэдээлэл хийлээ. Тэрбээр энэ үеэр сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариулт өгснийг хүргэж байна.
SA
-"Шинхуа" компанитай манай улс 20 жилийн хугацаанд нэг тэрбум тонн нүүрс нийлүүлэх гэрээ байгуулсан. Гэтэл дахин хөрөнгө оруулагчаар ороод ирэхээр өөрөө өөртөө нүүрс худалдаад байх юм уу, эсвэл энэ гэрээнд өөрчлөлт орох уу?
-Бидэнд байгаа мэдээллийнхээ хүрээнд хариулт өгье. Монгол Хятадын харилцаа сүүлийн үед маш сайн явж байгаа. Энэ хүрээнд Хятад манайхаас ихээхэн хэмжээний нүүр авъя гэдэг амлалт өгсөн. Үүнийг улс төрөөр харах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл бид Монголын том үйлдвэрлэгч болоод борлуулна гэвэл Хятадын зах зээл бэлэн байна шүү гэдгийг мэдэгдсэн. Харин бид үүнийг яаж зөв хэрэгжүүлэх вэ гэдэг асуудал байгаа. Тэр тухай л бид өнөөдөр ярьж байна.
A
-Баруун, зүүн цанх дээр гэрээт олборлогч үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Баруун цанх дээр үндэсний үйлдвэрлэгч, зүүн дээр "Макмахан" үйл ажиллагаа явуулж байна. "Макмахан"-тай манай улс таван жилийн гэрээ байгуулсан. Тэгэхээр энэ гэрээг цуцлаж байж хөрөнгө оруулагчдыг энэ цариг дээр оруулах гэж байгаа юм уу?
-Засгийн газар тогтоол гаргахдаа баруун зүүн цариг дээр том хөрөнгө оруулагчыг оруулъя гэж ярьсан. Дээр нь УИХ экспортын бодлогыг нэг цонхоор үргэлжлүүлэх нь үр ашигтай гэдгийг мэдэж байгаа учраас тогтоол гаргасан. Энэ бүгд хоорондоо уяалдаатай. Гэхдээ хөрөнгө оруулагчидтай хэлэлцээ хийнэ. Амжилтад хүрвэл Засгийн газар болон УИХ-д танилцуулж байгаад эцсийн шийд тэнд гарна. Эцсийн шийд гарсны дараа өмнө нь байсан бүх асуудал хүчингүй болно. Дөнгөж хэлэлцээ явагдаж байгаа учраас хүчингүй болгож болохгүй.
a
-"Эрдэнэс Тавантолгой" компанид "Чалко"-д өр төлөхөөс гадна дотоодын зах зээлээс авсан өөр өр зээлүүд байгаа. Энэ өр зээл хэрхэн шийдэгдэх вэ?
-"Эрдэнэс Тавантолгой"-д олон өр бий. Бид Тавантолгой гэдэг нүүрсний ордыг ашиглах тухай ярьж байгаа болохоос аж ахуйн нэгжийн өөр үйл ажиллагаатай хамаатай өрийг хөрөнгө оруулагчидад шууд үүрүүлнэ гэдэг хэцүү. Гэхдээ хэрвээ яг энэ ордыг ашиглахтай холбоотой, хөрөнгө оруулагч зайлшгүй зөвшөөрөх шаардлагатай зардал байгаа бол бид үүнийг хөрөнгө оруулагчиддайгаа ярьж шийдвэрлэх арга замыг олох ёстой. Энэ бүхэн хэлэлцээрийн ширээний ард шийдэгдэх ёстой асуудал.
s
-Хувьцааг яаж шийдэх вэ? Хөрөнгө оруулагчид орж ирээд Тавантолгойн хувьцааг дэлхийн зах зээл дээр гаргана гэсэн мэдээлэл сүүлийн үед яваад байгаа. Энэ үнэн үү?
-Олон нийтэд тараасан 1072 ширхэг хувьцаа бол Засгийн газрын асуудал. Яагаад гэвэл Тавантолгойн орд Монгол Улсын төрийн өмч. Үүнээс Монголын ард түмэн хувьцаалаад эзэмших эрхтэй болсон. Энэ бол зайлшгүй хэрэгжинэ. Чухам ямар зарчмаар, ямар үнийн дүнтэй байх эсэх нь хэлэлцээрийн явцад шийднэ. Шийдье гэдэг дээр бид тохирсон байгаа.
a
-Дөрвөн тэрбумын хөрөнгө оруулалтын 51 хувийг "Энержи Ресурс" гаргах юм уу?
-Мега төслийн санхүүжилтийн орчин өөр байдаг. Санхүүжилт нь томоохон банк, санхүүгийн байгууллагаас зээл авч хийгддэг. Энэ тэрбум долларын хөрөнгө оруулалтыг ганцаараа санхүүжүүлдэг нэг ч улс, компани байхгүй. Тиймээс эцсийн санхүүжилт хэрхэн хийгдэх, үүргээ дотроо яаж хувиарлах вэ гэдэг нь хэлэлцээрийн явцад тодорно.
a
-Цаашдаа гурван хөрөнгө оруулагч Тавантолгойн ордод баяжуулах үйлдвэр барих, төмөр зам тавих, нүүрс тээвэрлэх, борлуулах юм байна. Энэ тохиолдолд “Эрдэнэс Тавантолгой” гэдэг компанийн үүрэг оролцоо энэ төсөлд ямар байр суурьтай байх вэ. “Эрдэнэс Оюутолгой” шиг төрийг төлөөлөөд үйл ажиллагааны гадна байх уу. Эсвэл тодорхой хэмжээнд оролцоотой байж, уурхай дээр үйл ажиллагаа явуулах уу?
-Тавантолгой бол төрийн өмчид хэвээрээ үлдэж байгаа. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр “Эрдэнэс Тавантолгой” бол Тавантолгойн ордын лиценз эзэмшигч гэсэн үг. Энэ эзэмшил хэвээрээ үлдэнэ. “Эрдэнэс Тавантолгой”-н боловсон хүчин манай нүүрсний салбарт олон бэлтгэгдсэн. Мэдээж энэ том төсөлд дайчлагдах байх. Хэрхэн, яаж дайчлагдах вэ гэдэг дээр дахиад л хэлэлцээний асуудал. “Эрдэнэс Тавантолгой” компани төрийн нэрийн өмнөөс лицензийг барьж байгаагийн хувьд оператороор ажиллаж байгаа консорциум бидэнд төлбөр төлнө. Тэр төлбөр нь одоогоор яригдаж байгаагаар бол ашигт малтмалын роялти төлбөрийн 40 хувь гэж байгаа. Энэ хэмжээгээр төлбөр төлөхөд бэлэн байна гэдгийг консорциумын зүгээс мэдэгдэж байгаа. Хэлэлцээрийн ширээний ард эцэслэн шийднэ.
a
-Хөрөнгө оруулалтыг босгоход банк, санхүүгийн байгууллагуудаас зээл авна гэж байна. Энэ тохиолдолд банкны барьцаа юу байх вэ. Тавантолгойн орд болох уу. Банкны зээлийн хүү ямар байх вэ гэх зэрэг олон асуудал өрнөдөг. Энэ мэт бэрхшээлийг хэрхэн харж байна вэ?
-Банк мөнгөө өгч байгаагийн хувьд энэ консорциум ямар нөхцөлтэйгөөр Монгол Улсын Засгийн газартай гэрээ хийж байна вэ гэдгийг хянаж таарна. Тэр гэрээнд бидний маш тодорхой, ойлгомжтой зааж өгөх зүйл бол “Төрийн өмч барьцаалагдахгүй. Лиценз барьцаалагдахгүй” гэж байгаа юм. Ийм маш тодорхой зүйл заагдах учраас тухайн үед банк нь өөрөө зээл өгөх үү, үгүй юу гэдгээ шийдэх байх.
a
-Санхүүжилт орж ирэхдээ Монголын банк санхүүгийн байгууллагуудаар дамжих уу? Оюутолгойн хөрөнгө оруулалт гадаадын дансад байрших заалт гэрээнд орсноос болоод одоо хүртэл гадагшаа экспортлож байгаа бүтээгдэхүүний мөнгө орж ирэхгүй байгаа гэсэн асуудал бий. Та бүхэн хэлэлцээр хийхдээ үүн дээр анхаарах уу?
-Том төсөл хэрэгжүүлж байгаа энэ нөхцөлд бид бизнесийн нэг хэлтэй байх ёстой. Бизнессийн нэг хэлтэй болж чадаагүй учраас бие биенээ харддаг. Манай улс бизнесийн нэг хэлтэй болох асуудал чухал болоод байна. Өөрөөр хэлбэл, олон улсын нягтлан бодох стандарт гэж бий. Оюутолгой дээр энэ стандартыг хэрэглэдэг. Олон орон том төслийг хэрэгжүүлэх, том хөрөнгө оруулагчидыг татахын тулд үндэснийхээ нягтлан бодох стандартыг олон улсынх руу шилжүүлдэг. Түүндээ асар их бэлтгэл хийж байгаад шилждэг. Бизнесийн хэл нь олон улсын түвшинд байвал мөнгө хаана байрлаж, юунд зарцуулагдаж байна вэ гэдэг нь тодорхой болдог.
a
-Дөрвөн тэрбум доллар гэдэг хөрөнгө оруулалтыг ямар журмаар тогтоосон бэ? Үүнээс дээш тогтоох боломж байсан уу?
-Энэ бол бидний гаргасан тооцоо. Ер нь техник, эдийн засгийн үндэслэл хийгдэхэд эцсийн дүн гарна.
a
П.Наран
СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ