Жил бүрийн есдүгээр сарын 1-нд хичээлийн шинэ жил эхэлж, их хотын хөл хөдөлгөөн нэмэгддэг нь уламжлал. Гэвч өнөө жил авто замын түгжрэл урьд жилүүдийнхээс харьцангуй их байгаа нь харахад л ойлгомжтой байна. "Хаашаа яваагаа марттал түгжирч байна” гэдэг хэдий хошин үг ч үнэнд ойртож байна. Яах вэ, хэрхэх вэ, яавал түгжрэл буурах бол гэдэг бодол автобусны жолооч, түүн дотор бачимдаж яваа зорчигч, ажлаа, хичээлээ тараад зам дээр түгжирч зогсоо цагийг хийм дэмий өнгөрүүлж буй хэн бүхний толгойд эрхгүй бууж байгаа нь лавтай.

Автомашинтай нэгэн нь машинаа унахгүй нийтийн тээврээр ажилдаа ирж очоод байхыг хүртэл уриалж байна. Гэвч нийтийн тээврийн автобусны хүрэлцээ муутайгаас ажил хичээл тарах “оргил” цагаар амьсгалахад ч бэрх болтол шахцалдана. Тиймээс хэнд ч гэсэн автобусанд зогсоогоороо өчнөөн цаг түгжирснээс, автомашиндаа суугаагаараа түгжрэх нь дээр санагдах биз...

Үнэндээ шинээр зам барьсан ч манай монголын түгжрэл буурахгүй. Зам барихын хэрээр автомашины тоо нэмэгдэнэ.  Улаанбаатар хот өнөөдөр автомашинуудаа “дийлэхгүйд” хүрээд байна.

Улаанбаатар хотын хэмжээнд 450 гаруй мянган автомашин хөдөлгөөнд оролцдог судалгаа бий. Үүнээс 350 гаруй мянга нь замын хөдөлгөөнд идэвхитэй буюу өдөр бүр оролцдог байна. Жилд 40 мянга орчим шинэ автомашинд гэрчилгээ олгодог судалгааг мэргэжлийн байгууллагаас танилцуулсан. Энэхүү тоон судалгаанаас Нийслэл хотын зам талбайд автомашин “багталцахгүй” нь аргагүй болохыг харж болно.

Өөр нэг судалгаа хэлбэл Улаанбаатар хотын авто машин хэрэглэгчид өдөрт 1 цагийг, жилд 45 хоногийг зам дээр түгжирч өнгрөөдөг болохыг тогтоосон байна. Түүнчлэн Замын хөдөлгөөнд өдөрт 5 цагийн турш оролцдог иргэдийн 79.2 хувь нь зорилтот ажлынхаа 3/1 буюу 37 хувийг л амжуулдаг хэмээн хариулсан байна.

Түгжрэл үнэндээ л "толгойны өвчин" болоод удаж байгаа. Яг жилийн өмнө одоо мөрдөгдөж буй автомашиныг улсын дугаарын сүүлийн орноор хязгаарлаж хөдөлгөөнд оролцуулдаг журмыг өөрчилж тэгш, сондгойгоор нь хөдөлгөөнд оролцуулах саналыг иргэдэд тавьж долоо хоногийн хоёр өдөрт нь автомашинаа унахгүй. Харин баасан гарагт бүгд машинаа унаж, хөдөлгөөнд оролцвол ямар вэ? гэхэд энэ саналыг иргэд хүлээн зөвшөөрөхгүй гэдгээ хүчтэй илэрхийлсэн. Тэгээд л намжсан. 

Харин энэ намар замын хөдөлгөөний хэт ачааллыг бууруулах зорилгоор Улаанбаатар хотыг А, В, С бүсчлэлд хуваах саналыг иргэдэд тавиад бас л "загнуулаад" болчихлоо. 

“Нийслэлд байнгын хөдөлгөөнд оролцож байгаа авто машины тоо энэ чигээрээ өсөөд байвал 2025 он гэхэд тэг зогсолт хийнэ. Тиймээс бид ойрын гурван сарын хугацаанд ямар нэгэн арга хэмжээ авч, зоригтой шийдвэр гаргах шаардлагатай. Бид нийслэлийн авто замын хөдөлгөөн, авто замыг A, B, C гэсэн гурван бүсчлэлд хуваах, нийтийн тээврийн маршрутын зохион байгуулалтыг оновчтой болгох, явган хүн, унадаг дугуйн замыг бий болгох, Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний удирдлагын системийн хоцрогдлийг арилгах зэрэг дөрвөн асуудал дээр ойрын хугацаанд дорвитой арга хэмжээ гаргах хэрэгтэй. Гурван бүсчлэлд хуваахаар замын хөдөлгөөнд оролцогч жолооч нарын хөдөлгөөнд оролцож байгаа нөхцөл байдал өөрчлөгдөнө. Бид эхний хоёр бүсэд авто зогсоолыг хангалттай шийдэж өгөхөөр тооцож байна. гэхдээ энэ зогсоолуудыг бүгдийг төлбөртэй болгоно” хэмээн С.Энхтөр дарга танилцуулж эргүү тэнэгээрээ нэг баахан дуудуулав. Тэгээд л больсон. 

Зах, худалдааны төвүүдийг хотоос гаргая гэсэн. Иргэд бас л дургүйцсэн. Их, дээд сургуулийг ч нүүлгэе гэсэн. Тэд ч татгалзсан. Бодож бодож гаргасан санал, шийдвэрийг нь иргэд ийнхүү "унтраасаар" өнөөдөр түгжрэл хяналтаас нэгэнт гарчихлаа. 

Ганц, нэгхэн уулзварт өөрчлөлт хийгээд түгжрэл дорвитой буурахгүй байна. Тиймээс "том" алхам хийхгүй бол Улаанбаатар хот тэг зогсолт хийхэд тун ойрхон байгааг хорин минутын хугацаанд хүрээд оччих зайнд хоёр цаг түгжирсэн тухайгаа хэлсээр орж ирсэн ажлын эгчийн яриа баталж байна. 

Б.Итгэл