Монголын нутгаар дайрч, Хятад руу хий нийлүүлэх Оросын "Сибирийн хүч-2" хоолой гурван талд ашигтай, хоолойг барих ажил ирэх оноос эхэлнэ гэж Орос, Монголын тал удаа дараа мэдэгдэж байсан. Харин энэ хоолойгоор хий худалдаж авах тал болох Хятад улс төдийлөн нааштай хариу өгөхгүй байсаар өнөөг хүрсэн юм. Хэдийгээр "Сибирийн хүч-2" хоолойгоор хий авах асуудлыг Хятад дэмжээгүй гэх мэдээллийг барууны орнуудын хэвлэлүүд гаргасан ч Оросын тал тухай бүрт няцааж байлаа. Харин энэ удаад "Сибирийн хүч-2" хоолой ахицгүй байгаа талаар Хонконгийн The South China Morning Post сонин бичжээ.

Европын зах зээлээ алдсан Газпромын алдагдлыг нөхөхийн тулд ОХУ-ын эрх баригчид БНХАУ руу хийн хоолой тавихаар тооцоолж байгаа ч Хятад төдийлөн дэмжихгүй байгаа гэнэ. Энэ  талаар Москва дахь нөхцөл байдалтай ойр эх сурвалжаас авсан мэдээлэлтэйгээр SCMP сонин бичжээ.

"Хятад шинэ хоолойнд нэг ч юань зарцуулахыг хүсэхгүй байгаа. Үүний оронд хоолой барих олон тэрбумын тооцоог Орос бүрэн төлөхийг хүсэж байгаа юм. Түүнчлэн Хятадын тал өөрийн болзлыг тулгаж чадна гэдгийг сайтар ойлгож байгаа тул ОХУ хийгээ хямдралтай үнээр нийлүүлэхийг шаардаж байгаа. Хятад ОХУ-тай харьцуулвал хүчтэй байр суурьтай байгаа шүү дээ" хэмээн SCMP сонинд мэдээлэл өгсөн эх сурвалж өгүүлсэн байна.

Эх сурвалжийн онцолсноор, дарамт шахалт төрийн тэргүүнүүдийн түвшинд явагдаж байгаа бөгөөд Хятад улс Оросын түүхий эдийг аль болох хямд авахыг эрмэлзэж байгаа гэнэ. 2019 оноос хойш Газпром "Сибирийн хүч-1" хоолойгоор Хятадад нийлүүлж буй хийн үнэ Европын орнуудад нийлүүлдгээс хоёр дахин бага үнэтэй байгаа аж.

Оросын төсвийн баримт бичигт тусгаснаар, ирэх онд нэг мянган кубметр хийн үнэ дунджаар 297,3 доллар байх бол Европ, Туркэд зориулсан үнэ 501,6 ам.доллар байх гэнэ. Харин 2024 онд Хятадад хийн үнийн 46 хувийн хөнгөлөлтийг үзүүлж, нэг мянган кубметр хийг 271,6 ам.доллараар нийлүүлэх бол Турк, Европт 481,7 ам.доллараар нийлүүлэх юм байна.

"Сибирийн хүч-2" нь Сибирийн хийн ордуудыг Шинжаан Уйгартай холбох хоолой бөгөөд Шинжаан Уйгурт хүрээд Хятадын хийн хоолойтой холбогдож, хий Шанхай руу нийлүүлэгдэхээр төлөвлөж байгаа. Нийтдээ 6,7 мянган км үргэлжлэх энэ хоолойн нэг хэсгийг Монголын нутгаар дайруулвал барилгын зардал багатай болно гэж талууд тооцоолж байгаа юм.

"Хийн хоолойг барих тал дээр гэвэл Бээжин ямар ч эрсдэлгүй, ямар ч зардал хариуцахгүй гэдэгтээ итгэлтэй байхыг хүсэж байгаа. Оросоор бүх төлбөрийг төлүүлэх хүсэлтэй. Харин Газпром энэ шинэ том төслийг хэрэгжүүлэх мөнгө олж чадах эсэх нь тодорхойгүй. Европын орнууд руу хий нийлүүлэхээ больсноос хойш энэ компани жилд л хэдэн их наяд рублийн алдагдалд орсон" хэмээн эх сурвалж өгүүлжээ.

Ингээд Хятадын талаас хийн хоолойг барих зардлыг Оросоор төлүүлэх, дараа нь авах хийгээ маш хямдаар авах шаардлага тулгаж байгаагийн улмаас ОХУ хүндхэн байдалд орж байгаа аж.

SCMP сонинд бичсэнээр, байгалийн хий нийлүүлэх хоолойг барьж чадахгүй бол Орос улс асар их хийгээ нийлүүлэх газаргүй болж, хүндхэн дарамтад орох гэнэ. Дайнаас өмнө жилд 150 тэрбум кубметр хий нийлүүлдэг байсан Европын зах зээлийг алдсанаас хойш Газпром олборлолтоо урьд хожид байгаагүй их хэмжээгээр буюу 25 хувиар бууруулахаас аргагүй болжээ.ОХУ Бээжинд буулт хийхээс гадна хийн хоолойгоо дайруулах Монголд мөнгө төлөх ёстойг нийтлэлд онцолсон байна. 

ОХУ-ын эрх баригчид жил бүр Хятад руу 100 тэрбум кубметр хий нийлүүлэхээр тооцоолж байгаа. Энэ нь одоогийн үзүүлэлтээс тав дахин бага үзүүлэлт аж. Оросын эрх баригчид "Сибирийн хүч-2" хоолой ирэх онд баригдаж эхэлнэ гэж мэдэгдэж байгаа ч үнэндээ хийн хоолой баригдах нь магадлал тун багатай гэж эх сурвалж онцолжээ. 

Г.Бямбасүрэн