Автобусанд амьдрал ахуй, нөхөр хүүхэд, хоол унд, цалин мөнгө гээд яригдахгүй сэдэв үгүй. Бас хосууд үнсэлцэнэ, ах нар хугас юм тойруулна. Хэн нэгэн хамгийн арын суудалд шигдээд хаашаа ч юм зурвас илгээж хариуг хүлээж баахан догдлох бол хажууханд нь нөхөртөө гомдсон эмэгтэйн итгэл тасраагүй яриа ч өнгө сүлээд ороод ирнэ.
Цоо шинэ, цовоо цолгиун мэдрэмжээр сэтгэл дүүрэн. Хөл хорионоос гарсныг хэлэх үү, хийж бүтээхийн итгэл цалгилсан өрнүүн өдрийн мэндийг хүргэе. Хавар болж, хөл хорио ч тавигдаж хүн зон яриа хөөрөө өрнүүн явна.
Баяраар халуун сав санжигнуулж яваа таних танихгүй хэнд ч гэсэн "Хүчтэй байгаарай, бүх зүйл сайхан болно оо" гэж хэлэхийг хүсдэг.
"Хөл хорио хэнийх нь аз жаргалыг булаачихсан бол" гэх бодол эгчийн ярианаас үүдэн урган ургасаар ажил хүрлээ. Арга ядахдаа л эхнэрийнхээ хуруун дахь бөгжийг сугалаад шалавхан барьцаалан зээлдүүлэх газрыг зорьсон байх даа. Ард нь бөгж харших чимээ үгүй гал тогоондоо бүсгүй дур муутайхан аягаа угааж үлдсэн биз.
Заримдаа өглөө 05.00 цагт унтахаар зэхэж, үдээс хойшдоо сэрж байгаагаа яав ч эгэл, энгийн үзэгдэл биш хэмээн хүлээн аваад “Юу хийх вэ” гэж зорилгогүй яарах л юм.
Энэ удаад аав хариу хэлсэн нь хүүхдээ сүрхий өмөөрсөн үг байв. “Миний охин чинь боловсролгүй л болохоос сэргэлэн”. Эхнэр түсхийтэл инээд алдаад “Хүүе боловсролтой гурван настнууд байна цаана чинь. Чи тэр ангийн группт ээж, аавуудын оруулсан бичлэгийг үзээрэй” гэв.
Ах дүүгээ мэддэг арваннэгдүгээр сарын мэндийг хүргэе. Идэшээ базаах, эхнэртээ шуба, ээждээ годон авах өнтэй бодлын тэнд дараатай л явна уу. Дээр нь нэмээд машиныхаа дугуйг, масло, тосолтойгоо сольчиход алзахгүй дээ. Ингээд амьдрал “дайсан” автобусны тэмдэглэлээ эхлүүлье.
Өнөөдөр өглөө /2020.10.09/ Зүүнсалаа-Халдварт чиглэлийн автобусанд 112-ын буудлаас суулаа. Автобус пиг. Ард зогссон настан “90-ээд он эргээд иржээ. Тэр үед л ингэж чихцэлддэг байсан даа” гэж бүх хүн дунд бүүр түүрхэн халаглачихаад чимээгүй болов. “Ерөн он гэхээр 30-аад жилийн дараа манай нийтийн тээврийн хөгжил яг хэвэндээ байгаа хэрэг үү” гэх хариултгүй асуулт толгойд бууж явлаа.
Баасан гарагийн мэнд. Ирж буцдаг энэ л намарт эрхгүй санаашрах л ёстой мэт албаар хэдэн буудал алхаарай. Ингэж алхах, тэгж санаашрах зав чөлөөг амьдрал бидэнд ахиад олгоо ч уу үгүй ч үү. Зав л олдвол бодолдоо сайхныг зурж заримдаа шалтгаангүй гуниглачихад ч гэмгүй. Ингээд их хотын амьдрал дундаас цуглуулсан хэтийдсэн жаргал үгүй, хэцүүдсэн зовлон ч ихгүй өөр нэгэн тэмдэглэл эхэлж байна.
Бакалаа тайлж бажаанк жийхэд л энэ хотод хэн ч хөдөөнийх биш. Тиймээс хот, хөдөөгийн тухай эртний үеийн мухайр бодлоо гээж, харин ч хөдөөнөөс махаа үүрээд чемоданаа чирээд ирсэн ангийн охиндоо дотуур байраа олоход нь туслаарай.
Баасан гарагийн мэнд. Энэ удаагийн тэмдэглэлд өнгөрсөн баасанд /2020.08.28/ цагдаагийн алаг тэрэгтэй шөнийн сурвалжлаганд явснаа сийрүүлье. Энэ гарагт үдшийн цагаар шон түшсэн согтуу хүүхнээс эхлээд өмдөө татаж амжилгүй тасарчихсан хөгшин эр гээд хачин, жигтэй дүр зураг олон таарах аж.
Уйдтал асгарах усан бороо улирлын эрхээр удахгүй татарна. Тэгээд том, том ширхэгтэй цас бударч газарт унасан навчсан дээр тогтоход л өвөл, намар хоёр өнгөө сольчихно.
Өвлийн хүйтэн үдэш хааяа энэ тоонон дор "Байртай бол гоё байхгүй юу. Орой ирэхэд дулаан" гэж ганц нэгхэн гомдол сонстоно. Удалгүй гэр пүнхийтэл халж, хоолны ууртай зэрэгцэн шатаах шахахад хүүхэд залуугүй хөл нүцгэн гүйлдээд л...Түрүүчийн гомдлоо таг мартчихсан "Байраар ер нь яадын, зогсоол ч олдохгүй" гэсэн шүү юм ярилцсаар "Хүүш ээ 10 болчихож унтъя өглөө босохгүй" гэж эзэгтэй тэндээс “зарлигдсанаар” бүгд нам гүм болно.
Зун гэхэд намар шиг сэрүүхэн. Намар гэхэд хавар шиг шороон хуйтай. Өнгө муутайхан өдөр, хоног ээлжилж байна даа. Зэгэл саарал энэ өдрүүдэд хөдөө л явмаар. Хөвөнтэй дээл өмсөөд хонь эргүүлмээр. Гүүн зэлэн дээр битонтой саам сахиж суумаар. Адуучин, саальчин аль нь ч л сэтгэл татдаг учраас намрын намарт хөдөө л явмаар...
Жанхай дахь амралтын газрууд далайгаас уртаа цагаан хоолойгоор ус соруулж ашигладаг юм байна. Ерөөс хүн, мал, загас, жараахай гээд амьтай бүхэн хамтдаа далайгаасаа л ундаалдаг аж. Ундны ус татдаг шланкны дөнгөж хажууд хүмүүс хувцастайгаа усанд орж харагдав. Гарч очоод энэ усаа өөрөө ууна даа гэж бодохоор явахсан гэхээс “үхтлээ” яарсан Хөвсгөлийг “миа” харагдуулсан.
УИХ-ын ээлжит сонгуулийн “халуун” өдрүүд холдоогүй, шинэхэн гишүүд Төрийн ордны суудалдаа тухлахсан, хууль баталж, төсөл өргөн барихсан гэхээс яаран буй энэ цаг хугацаанд эдгээр асуултыг дайж эрхгүй “попормоор” санагдлаа. Ээ дээ, бусдын амьдралыг зүрхээрээ мэдэрч, болж өгвөл гэр хорооллын гудамжаар, нийгэм дундуураа нэг алхчихаж байгаарай, түшээд юм.
Аливаад гутардаггүй, асуудалд бууж өгдөггүй ийм нэг эршүүдхэн эгч нар ууланд авирч халиар түүгээд харихдаа “амьдрал”-аа үүсээр алхаж л яваа даа...Өөр нэгэн нь өглөө таксинд гарч согтуу хөлчүү эрчүүдтэй "солиор, хуц"-даа тулаад л даналзаж байгаа. Эрхэлдэггүй, эрхлэх ч эрхгүй бас хүнгүй ийм л эгч нарын нуруун дээр цөөнгүй айлын амьдрал тогтож буй.
Найзууд гэнэтхэн Тэрэлж аваад давхичихвал тун зохимжтой хувцаслачихсан юм уу гэж бодов. Баасан гарагийн мэндийг бүгдэнд нь хүргэе. Ээлжит автобусны тэмдэглэл эхэлж байна.
Хэдэн жилийн өмнө “Ээж одоо л мөнгө гялс шилжүүлэхгүй бол, өлсөөд уналаа. Ээж ангийнхан агаарт гарна гэнэ. Би л мөнгөгүй үлдэх гээд байна. Ээж бие даалт гаргуулах гэсэн мөнгө байхгүй. Ээж хавар болоод хөл халууцаад, пүүз авмаар байна. Ээж энэ муу утас бүр эвдэрсэн” гээд л дуусдаггүй хэрэглээ, дураараа хүсэл бүрт дансаа явуулчихаад “Одоо гялс шилжүүлчих” гэж араас нь шавдуулдаг байлаа. Одоо та биш би танаас “Алив ээжээ, дансаа” гэж асуух учиртай...
Номын сангийн автобусны буудал дээр олон хүн холхино. ТҮЦ-нээс ширхэг тамхи авч шуналтай гэгч сороод утааг нь удаанаар үлээх залуу юу мэдэрч байгаа бол. Хэн ч үгүй тамхилмаар санагдтал хачин тааламжтай тэнгэр өөд үлээх аж. Нүүрэн дээр нь борооны дусал буухад “Будаг урсчихаагүй биз дээ” гэж найзаасаа асуух дэгжин бүсгүй болзоотой юм болов уу.