Хэрвээ хэлэлцээ, гэрээг аль нэг тал зөрчвөл хамтын ажиллагааны гэрээ цуцлагдах магадлалтай гэж одоо ч ажиглагчид хардаж, таамагласаар байгаа. Гэсэн хэдий ч энэ удаад эрх баригчид тээршаах ч Н.Энхбаяр МАН-аас буцахгүйг МАХН-ын татан буугдах үйл явц харуулж байгаа.
Гарчиг тун баатарлаг санагдсан уу. Дайны баатруудаа эргэн дурсаж байгаа ч юм шиг. Тухайн үедээ л баатарлаг зүйлс ярьж, хөгжил дэвшил авчрангаа алдсан дарга нараа эргэн нэг дурсюу гэж бодоод. Тэд маань хөгжил дэвшлийг цаасан дээр амилуулсан “баатрууд” шүү дээ. Тэднийхээ ачаар түгжрэлгүй, үмхий үнэргүй, утаагүй Улаанбаатарт амьдарч байна...хэлсэн бүхнийг чинь бид мартаагүй шүү.
Цааш багахан яваад хаданд тулж ирлээ. Гэтэл тэнд 22-28 насны Европ залуу сууж байх юм. Эхлээд яг л маникен шиг харагдсан. Уулын бүрэн хувцас хэрэглэлтэй. Суугаараа хөлдсөн хүн гэдгийг хажуугаар нь гарахдаа ойлгосон. Олс тэр хүний бараг л өвөр дээгүүр нь тавигдсан тул буруу хөдөлгөөн хийвэл тэр хүнд хүрчихээр ойр зөрж байлаа.
Мөнх тэнгэр минь, оргилд хүрлээ. Гэхдээ огт баярласангүй. Хүн ядрахаараа үхэлд зүгээр буугаад өгдгийг тэгэхэд ойлгосон. Би маш их ядарч, баярлах тэнхэлгүй болсон. Сайн мэдэхгүй байна, 15-20 минут сууж байж ухаан орсон. Оргилд байгаагаа ухаарсан гэх үү дээ.
Сая гаруй хүн амтай метрополис хотын тоонд орсон Улаанбаатар ийм унтамхай, уйтгартай баймааргүй байна. Амьдрал өглөө эртээс үдшийн харанхуй болтол буцалдаг завгүй хот болмоор байна. Дээр нь Улаанбаатар залуусын хот. Хотын нийт хүн амын 40 хувийг залуус эзэлдэг.
Ажлын байрны бэлгийн дарамт үзүүлсэн асуудалд холбогдсон Ц.Ананбазарын УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэн шалгуулах асуудлыг УИХ шуурхай шийдвэрлэх үү, прокурорын саналыг хүлээх үү. УИХ-ын гишүүн Ц.Анандбазарын тухайд бүрэн эрхээсээ чөлөөлөгдөн шалгуулах улстөрчийн бус гэхэд хувь хүний ёс зүй өнөөдрийг хүртэл гаргасангүй. Төрийн нэр хүндийг сэвтээсэн гишүүдийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлж, хуулийн байгууллагаар шалгуулах эрх парламентад бий.
Ерөнхийлөгчийн сонгууль хаяанд ирсэн. Ийм эгзэгтэй цаг хугацаанд эрх баригч намыг муухай харагдуулах жижигхэн ч асуудал байж болохгүй. Тиймээс ч МАН-ынхан Ц.Анандбазараас салахын түүс болж байгаа нь илэрхий. Харин “хэргийн эзэн” өөрийгөө бус шүгэл үлээгчдийг шалгуулж байгаагаа хэвлэлд яриад явж буй. Гэхдээ түүнийг хуулийн байгууллагаас шалгаж байгааг МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх хэлсэн байгаа.
УИХ дахь АН-ын бүлгийн долоон өдрийн өлсгөлөнгийн цаана Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигч У.Хүрэлсүх, С.Эрдэнэ нар ямар тохироонд хүрсэн бол.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, УИХ-ын дэд дарга С.Одонтуяа нар хоёулаа төрийн өндөр албан тушаалтан, амнаас нь гарч буй үг бүр хариуцлагатай байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл Л.Оюун-Эрдэнэ гүтгэгч үү, С.Одонтуяа урвагч уу гэдгийг тогтоох зүй ёсны шаардлага тулгарсан гэсэн үг. Цар тахлын хүнд үед Ерөнхий сайд албан тушаалаа ашиглан улс төр хийсэн үү, эсвэл УИХ-ын дэд дарга эрх мэдлээ ашиглан иргэдийн эрх ашгийг эсрэг ажилласан уу гэдгийн хариулт иргэн бүрт сонин байна.
Одоо цаг дээр У.Хүрэлсүх эрх баригч хүчний намын дарга гэж тодроод байгаагаас бус С.Эрдэнэ, Д.Энхбат нар ч нам тэргүүлж байгаа, байсан эрхмүүд. С.Эрдэнэ гэхэд АН-ын даргын албан тушаалд бүртгэлийн байгууллагад данстай хэвээр байгаа бол Д.Энхбат нэгэн цагт ИЗНН-ын даргаар сонгогдож явсан эрхэм.
Хэрвээ Монголын ардчилал аюулд орсон бол та өчигдөр төв талбайд очиж чадахгүй байлаа. Бүр Э.Бат-Үүлийн үснээс зулгааж, заамдаж авч чадахгүй байлаа. Цаашлаад Ардчилсан намын тугийг булаацалдаж, нэгнээ харааж зүхэхгүй, зодож цохихгүй байлаа. Ийм эрх чөлөө танд олдохгүй байсан гэсэн үг.
Та бүхэн төрийн халамж авч, хоолоо халбагадуулдаг шигээ вакциныг гэртээ аваачиж хийлгэхийг хүсээ юу?! Одоо та төрийн 50 мянган төгрөгийн төлөө вакцин хийлгэх үү? Та яг юуны төлөө амьдардаг вэ, та үүрэг хариуцлага гэж мэдэх үү? Ийм байж та гуйлгачин гутранги амьдралдаа хэнийг буруутгана вэ.
Нийгмийн сүлжээнд олон олон хуурамч хаягтай түүний ажил завгүй мэт бөгөөд өөрийн дураар алхайран хэвтэж байгаад, амандаа аливааг хивж байгаад, архи дарс гударч байгаад ч хийж болдог тул түүнд журамлах журам, захирагдах дүрэм хэмээх нүгүүд огт хамааралгүй зүйлс аж.
СЕХ-ны нэр дэвшигчийн материалыг хүлээн авах хугацаа маргаашаар дуусгавар болж байна. Аудитын байгууллага, СЕХ, тэр байтугай УДШ ч АН-ыг дотоод маргаанаа шийдэж, Улс төрийн намын хуулиа мөрдөж, нэг даргын нэр, нэг нэр дэвшигчийн нэр өгөх хэрэгтэй тайлбарласан байдаг. Хуулийн хугацаанд асуудлыг нэг талд нь гаргаж шийдвэрлэх байх. Харин АН-ын дотоод хагарал маргаан дундаас тодорч өрсөлдөх нэр дэвшигчдэд нь халтай сонгууль болох нь.
Ерөнхийлөгчийн сонгуульд эрх баригч хүчнээс МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх, АН-аас Н.Алтанхуяг, С.Эрдэнэ, “Зөв хүн-элекорат” эвслээс УИХ-ын экс гишүүн Д.Энхбат нар нэрыг нэр дэвшүүлэхээр болсноо өчигдөр зарлаж, холбогдох материалыг ҮАГ-т хүргүүллээ.
Өндөр албан тушаал хашдаг хүмүүсийн үгээ залгидаг, асуудлыг хойшлуулдаг энэ байдал Монголд хариуцлагагүйн зудыг бий болгосон. Нэг хэсэг нь улс төрийн тохиролцоо, намын нөхөд гэж хариуцлагагүй үйлдлийг нь мэдсэн ч мэдээгүй мэт нүдэн балай өнгөрөөнө. Нөгөө хэсэг нь албан тушаал, ашиг хонжооны наймаа хийж худал хуурмагийг нь нууцалдаг. Ингэж хэлэх ёстой цагт нь хэлэхгүй, тооцох ёстой хариуцлагыг ярихгүй явсаар эх орноо худалдахаас наагуурх хулгайчдыг бий болгосон.
2021 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшүүлэх ажиллагаа өнөөдрөөс эхэлж байна. Хуулиараа “Ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлэх ажиллагааг санал авах өдрөөс 40 хоногийн өмнө эхлүүлж, гурав хоногийн хугацаанд дуусгах” заалттай. Тиймээс дөрөвдүгээр сарын 30-наас тавдугаар сарын хоёрны хооронд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцох намууд нэр дэвшигчээ тодруулна. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд парламентад суудалтай МАН, МАХН, АН, “Зөв хүн-элекотрат” эвслээс нэр дэвшүүлэн өрсөлдөх эрхтэй.
Тэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болох ганцхан зорилготой. Энэ зорилгоо гүйцэлдүүлэхийн тулд сүнсээ ч худалдахад бэлэн байна. Тиймдээ ч Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөх эсэх нь тодорхойгүй байгаа АН-д орлоо.
Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн хуулиар дөрөвдүгээр сарын 30 буюу маргаашнаас парламентад суудалтай намууд нэр дэвшигчээ тодруулж эхэлнэ. Парламентад суудалтай МАН, АН, МАХН, “Зөв хүн-электорат” эвсэл Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцож, нэр дэвшигчээ өрсөлдүүлэх эрхтэй. Хуулийн хугацаа тулсан парламентад ч, намуудад асуудал цэгцрээгүй үргэлжилсээр... Заасан хугацаанд багтааж асуудлаа цэгцлэх хуулийн хайчилбар дээр ирээд байна.
Гурав хоногийн дараагаас парламент дахь улс төрийн хүчнүүд Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчээ тодруулж эхэлнэ. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулийн 26,.1-д “Ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлэх ажиллагааг санал авах өдрөөс 40 хоногийн өмнө эхлүүлж, гурав хоногийн хугацаанд дуусгана.” гэж заасан. Тиймээс энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчээ улс төрийн намууд энэ сарын 30-наас тодруулах юм.