Аймаг, сумыг цөөлж төсвөө хэмнэе
Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээр өнгөрсөн онд Монгол Улсын төсвийн алдагдал буурлаа гэсэн байлаа. Үүнийг амжилт гэж дөвийлгөн ярих нь энэ үзүүлэлтийг улс төрд л ашиглаж байгаа хэлбэр гэхэд юу нь буруудааж.
Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээр өнгөрсөн онд Монгол Улсын төсвийн алдагдал буурлаа гэсэн байлаа. Үүнийг амжилт гэж дөвийлгөн ярих нь энэ үзүүлэлтийг улс төрд л ашиглаж байгаа хэлбэр гэхэд юу нь буруудааж.
“Петровис” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга асан, түүний охин компани “НИК” ХХК-ийн ерөнхий захирал асан, “Петровис” группийн хувьцаа эзэмшигч Чойндонгийн Даваанямыг эхнэр Самбалхүндэвийн Шагдардуламынх нь хамт уржигдар АТГ-аас дуудаж байцаалт авч, компанийнх нь байранд нэгжлэг хийсэн.
Аль ч парламентын үед УИХ-ын гишүүд санаачилсан хуулиа хэлэлцэх асуудалд тусгахгүй, батлахгүй байна гэж гомдоллодог. Ирэх парламентаар, магадгүй М.Энхболд огцрох нь тодорхой болсон энэ үед ч дараагийн УИХ-ын дарга хэн байхаас үл хамаарч гомдоллосон гишүүд "УИХ-ын даргыг чөлөөлөх хуулийн төсөл санаачлаад хэлэлцүүлэх юм байна л даа.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга уржигдар Прокурорын байгууллагын удирдах ажилтны зөвлөгөөнд оролцох үеэрээ өмнөх Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг шалгуулах хүсэлтийг гаргалаа. Тэрээр үүнийгээ “…Баттулга гэдэг иргэнийхээ хувьд хандаж байна” гэсэн юм.
Төсвийн урсгал зардлыг нь танаж, 2019 оны улсын төсвөө батлуулаад "Та нар алтан үзэг авч брендлэг загнадаг цаг чинь өнгөрсөн. Төсвөөс гаргадаг хэрэглээний зардлыг чинь танасан. Улс төсвөө хэмнэж, цалинг чинь нэмж байна. Цалингаараа амьдраарай" гэсэн бол попрохоос нь илүү ажил хэрэг болж, төр итгэл алдарсан олны сэтгэлд гэрэл асааж, эрх баригч хүчний намын даргын рейтэнг ч намтайгаа хамт сонгуулийн жилийн өмнө жил суга өсөх байлаа.
Утаа, Монголын нийгэмд үхлийн харанга дэлдээд олон жилийн нүүр үзлээ. Монголын төр засгийн эрхийг үе үеийн турш барьж ирсэн мафийн бүлэглэлийнхэн наанаа “хотын утааг бууруулна” гэж амлаад, цаашаа харан “Утаатай л байгаасай” гэж залбирч суудаг юм. Яагаад гэвэл, хүйтэн сэрүүний улиралд хотын агаарын бохирдлыг бууруулах нэрээр их мөнгө төлөвлөж, ах дүү, хамаатан саднаараа хувааж авах ганцхан зорилготой.
"ЖДҮ"-чид, тэр дундаа Засгийн газар ЖДҮХС-гаас эрх мэдэл, мэдээллийн даваа байдлаа ашиглан тэрбум тэрбумаар нь зээл авсан эрхмүүдээ "өндөг" мэт хамгаалан дарж, иргэд, сонгогчдыг эдлэх эрхийг нүд үзүүлэн няцаасаар байгаа нь өнөөдрийн үйл явц харуулсаар байгаа.
Яллагдагчаар татах тогтоол үйлдэгдсэн дээрх гишүүд одоо УИХ-ын хуульд заасан "Энэ хуулийн 6.9.1-д зааснаас бусад тохиолдолд гишүүнийн албан саатуулах, цагдан хорих, гэр, албан өрөө тээврийн хэрэгсэл, биед нь үзлэг нэгжлэг хийх хориглоно" хэмээх Ерөнхий прокурорын хэлснээр "дархлагдсан бүрэн эрх"-тэйгээ үлдлээ.
Нөгөө шударга ёс хаана байна аа!?. Шударгын туйл болсон Ц.Нямдорж гишүүн хаачив аа!? Тэд дахиад л шударга ёсыг Төрийн ордонд булшиллаа. Ичих нүүр гэж байдаг бол тэдэнд дахин шударга ёсны тухай ярих эрх үлдсэнгүй.
Шударга ёсын талаар, ард түмний эрх ашгийн тухай амаа цуцтал ярьдаг шударга бусчууд парламентын танхимд орогнож, биенээ хаацайлж суудаг нь худал үг биш. Ямар сайндаа л улсын ерөнхий прокурор нь парламентын танхимаас шударга ёсыг хайж, бухимдаж байхав.
Өнгөрсөн хугацаанд Ерөнхийлөгчийн зүгээс тавьсан хориг, хуулийн төсөл парламентаар дэмжигдэлгүй, хууль санаачлагачдаа буцаж байсан. Хамгийн сүүлд гэхэд 2019 оны улсын төсөвт бүхэлд нь тавьсан Ерөнхйилөгчийн хоригийг парламент хүлээж аваагүй буцаасан. Тиймээс ч Ерөнхийлөгч УИХ-ыг тараах саналыг УИХ-ын даргад хүргүүлж байлаа. Харин энэ удаад Ерөнхийлөгчийн өргөн барьсан хуулийн төслийг парламент баталвал МАН-ыг хэн удирдаж байна вэ гэсэн асуултын хариу ч эзэндээ хүрэх биз.
Эрх баригчид улс орноо хөгжүүлэхийн төлөө зүтгэх ёстойгоос албан тушаалын төлөө нойр хоолгүй тэмцэж, хагаралдан, төрийг гацаах эрх ч, үүрэг ч байхгүй. Тэнгэрийн муухай арилдаг ч улстөрчдийн муухай арилаагүй л байна.
Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд асан Д.Дорлигжав, “Алтан Дорнод Монгол”-ын захирал Т.Ганболд нар дөрвөн сая ам.долларын асуудлаар бие биенээ хуулийн байгууллагад “дуудчихаад” байна.
Цахилгааны төлбөрт хийнэ үү, утаатай утаагүй түлш, зуухандаа зарцуулна уу. Эсвэл амны хаалт авч тараана уу, хамаагүй. Гагцхүү төрийн сэнтийд суусан ажилгүйчүүдийг татварын мөнгөөрөө цалинжуулах хүсэл огтоос алга.
УИХ-ын дарга бол Үндсэн хууль бусад хуулиар хамгаалагдсан халдашгүй бүрэн эрхтэй албан тушаал гэдгийг өнөөдрийн спикер М.Энхболд олон нийтэд мэдрүүлж байна. Тиймээс ч хууль тогтоох дээд байгууллагыг намын дүрмээр удирдах хуулийн гадуурх тактикийг өнөөдрийн МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх барьж байна.
УИХ-ын даргыг өөрийн хүсэлтээр огцортол УИХ-ын чуулганы хуралдаандаа оролцох бойкот өнөөдөр ч үргэлжилсээр байна. Хуулийн гадуурх үйлдэлдээ гишүүд хэзээ цэг тавихыг мөн таашгүй.
МАН-ын бага хурал олигархиудын тэмцлээр үргэлжлэхээр олон нийтэд бидэнд түй ч хүртээлгүй билээ. Эндээс гарах шийдвэр, дараагийн үйл явцаас ЖДҮ-чид, “60 тэрбум”-ынхны хэн нь хүчтэй, бядтайгаа харуулах биз.
Энгийн иргэн хуулинд заагаагүй зүйлийг хийж болдог бол төрийн албан хаагч зөвхөн хуулиар зөвшөөрсөн зүйлийг л хийх ёстой гэсэн хуулийн заалт байдаг. Гэвч “бүрэн эрх”-ээр хамгаалагдсан төрийн түшээд хуулинд заасан гэхээсээ хуулийн гадуурх үйлдлийг өөрсдиийн үйл ажиллагаандаа илүүтэй ашиглаад байгаа нь өнөөдрийн төрийг гацаасан эрхмүүдээс харагдаж байна.
Улаанбаатарчууд өвлийг өнөтэй давах нь байтугай амьсгалж, амьд явахад бэрх болоод байна. Тэр дундаа, өглөө, оройдоо агаарын бохирдол Улаанбаатарыг бүрхэж, үзэгдэх орчныг хааж, түгжрэл дунд нийслэлчүүд амьсгалаа түгжин, ажил, гэрийн зүг яарч байна.
Эрх ашгийн төлөөх тэмцэл төрийн гацаагаар үргэлжилсэн энэ өдрүүдэд дээрх асуудлууд шийдэгдэнэ гэдэг итгэл нэгэнтээ алдарсан. Тэгээд ч эрх баригчдын “Бид зүтгэнэ, хамтдаа бүтээнэ” гэсэн уриа сонгуулийн маргаашаас салхинд хийсэнийг өнөөдрийн төрийн гацаа бүрнээ илтгэнэ.